blad nr 20
15-12-2012
auteur R. Sikkes
Commentaar

Vertrouwen?

Na de presentatie van het Amarantis-rapport ging in de media veel aandacht naar de lease-auto’s, peperdure kantoren op de Amsterdamse Zuidas en het wanbeleid. Het falende toezicht van accountants, raad van toezicht, inspectie en minister stond op nummer twee. Maar er was ook interesse voor de fundamentele vraag die de onderzoekscommissie stelt. Het bestel gaat op dit moment uit van vertrouwen in schoolbesturen, constateert het rapport, maar is dat vertrouwen niet ‘te ruim bemeten’?
De politiek – het CDA voorop – heeft altijd gepleit voor maximale autonomie van de schoolbesturen. Dat past bij de vrijheid van onderwijs. De lumpsumsystematiek was de kroon op dat beleid. Scholen konden vrijelijk beschikken over alle subsidies en naar eigen inzicht uitgeven. Aan personeel, aan gebouwen, aan overhead. En aan flauwekul.
Nu kunnen we Amarantis een gevalletje pech noemen, maar zodra het misgaat, komen de gevolgen van die pech altijd bij het personeel terecht en zo bij de onderwijskwaliteit. En er zijn wel veel gevalletjes pech. Een belangrijk deel van het probleem van Amarantis en alle vergelijkbare gevallen, zit hem in de ongebreidelde vrijheid om met publieke middelen rare dingen te doen.
Vroeger waren er duidelijk afgebakende budgetten bij het ministerie. Misschien moeten die – binnen de lumpsumsystematiek – terugkomen. Zoveel voor gebouwen, zoveel voor onderwijspersoneel, zoveel voor de rest. Het bestuur dat daarvan af wil wijken moet dat heel zorgvuldig uitleggen. Goedkeuring vragen aan de medezeggenschapsraad. Comply or explain, heet dat in managerbargoens. Dat lijkt de enige uitweg om nieuwe Amarantissen te voorkomen.
Het CDA voelt daar trouwens niets voor. Integendeel. De partij gelooft nog heilig in de absolute autonomie van schoolbesturen. Wil die zelfs uitbreiden naar ‘regelvrije zones’, was het verhaal in de Tweede Kamer vorige week. De partij wil een code voor raden van toezicht – een code die er overigens al is en volgens ander onderzoek beroerd werkt.
Vertrouwen? Ja, veel schoolbesturen krijgen dat terecht, maar onbeperkte autonomie, nee, daar moeten we echt van af.