blad nr 6
26-3-2011
auteur T. van Haperen
Column

De beste leraar

Het regeerakkoord reserveert 250 miljoen voor de invoering van prestatiebeloning. Maar hoe gaat dat dan op de werkvloer? Dat vroeg staatssecretaris Zijlstra aan de Onderwijsraad. Het antwoord luidt: de schoolleiding benoemt één op de twintig docenten tot excellent, dat levert een bonus van 2500 euro per jaar op. In ruil daarvoor inspireren de excellente rolmodellen hun omgeving. Deze vorm van prestatiebeloning gaat het gelijkheidsdenken in de lerarenkamer doorbreken.
Maar over welk gelijkheidsdenken heeft de Onderwijsraad het eigenlijk? Want de standaardleraar bestaat niet. Het personeelsbeleid nodigt uit tot inleveren van lessen in ruil voor functies. Zo ontstaan verschillen. Je kent ze wel: de personeelscoaches, interne lerarenopleiders, adjuncten van assistent-directeuren, projectentrekkers, onderwijsontwikkelaars - te veel om op te noemen. Het enige effect van de prestatiebeloning is dat boven op deze toren van Babel de etage ‘werknemer van het jaar’ geplaatst wordt. Voor een bonus van ruim 100 euro netto per maand gaan de beste leraren inspireren en professionaliseren.
Zie jij het al voor je? De deur van het lokaal gaat open, de beste leraar komt binnen, zegt me rustig door te werken, hij komt alleen even kijken. De zoemer gaat, hij loopt met me mee naar de lerarenkamer en zegt: ‘Dat moet je anders doen.’ ‘Waarom?’ ‘Omdat ik het zeg, ik ben de beste leraar, dat vindt de directeur ook.’ ‘Eerst maar eens een kop koffie.’ Einde gesprek. En dat heeft niks te maken met het grote, boze gelijkheidsdenken, maar alles met prioriteiten. Mijn klassen worden elk jaar voller, daar zitten ook steeds vaker vreemde snuiters tussen. En ik hoor alleen maar dat ik niet moet zeuren, want het wordt erger, iets met bezuinigingen. Maar ik zeur helemaal niet. Ik kan best aardig omgaan met werkdruk, ik ben namelijk een goede leraar. Niet beter dan mijn collega in het lokaal naast me, informatie die dat aantoont ontbreekt ook, maar ik werk met plezier en heb prima resultaten. Kortom, die beste leraar is niet beter dan ik, zijn status is een typisch geval van gevoelstemperatuur en zijn intuïtief, persoonsgebonden geneuzel, daar heb ik heb geen tijd voor. Tegen deze zoveelste door de baas benoemde dikdoener zeg ik: Ga lekker lesgeven! Daar was je toch ooit zo goed in!?
Kijk, bij desastreuze plannen als de Herstructurering onderwijssalarissen (HOS), de lumpsum, de basisvorming of het studiehuis waren er altijd verwarde geesten die kansen en mogelijkheden zagen. Maar bij deze vorm van prestatiebeloning, ontwikkeld door de prestigieuze Onderwijsraad, kan ik met de beste wil van de wereld niemand vinden die ook maar één lichtpunt ziet. Hoe krijgen ze het ook bedacht, een quotum door het bevoegd gezag benoemde werknemers van het jaar - het is een Sovjet-brainwave van de ergste soort, alleen in Noord-Korea belonen ze nog zo. Maar het echte drama zit hem natuurlijk in het geld. Eerst mikt deze regering 300 miljoen uit die overvolle rugzakken, om vervolgens 250 miljoen in het kansloze project prestatiebeloning te investeren. Wat een onrust, voor 50 miljoen euro netto… doe dan niks.