Op speeddate met de rector

Een opvallende advertentie, een plekje op een onlinevacaturebank of bellen met lerarenopleidingen. Scholen doen van alles om aan personeel te komen. Het Kaj Munk College in Hoofddorp experimenteerde met succes met een open dag om vrijblijvend kennis te maken met de school. En kreeg meteen navolging in Amersfoort.

De parkeerplaats was overvol en de bezoekers wilden eigenlijk nog langer blijven. De open deur middag die het Kaj Munk College voor nieuw personeel organiseerde was een doorslaand succes. “Ik had zeker 100 mensen verwacht, dus ik was niet verbaasd over het succes, maar de 160 mensen die er waren, hebben mij ook wel verrast”, zegt adviseur personeel Marleen Kafando van de school voor voortgezet onderwijs in Hoofddorp.
De bedoeling van de school – laat mensen eerst eens vrijblijvend aan de school ruiken, voordat je écht een sollicitatiebrief moet gaan schrijven – bleek een schot in de roos. “De drempel om van school te veranderen is namelijk groot voor docenten. Nu kon je eerst eens rondkijken wat voor school wij zijn.”
Er was natuurlijk een verhaal van de rector, maar ook workshops en speeddates met docenten, leerlingen en de rector. “Wat het zeker niet was, was een vacaturemarkt”, benadrukt Kafando. “Wij hebben voor alle vakken mensen nodig, maar dat komt hierna. Dit was om allerlei soorten mensen zich te laten oriënteren op werken in het onderwijs. Zijinstromers, ondersteunend personeel, pas afgestudeerden van de lerarenopleidingen, eerste- en tweedegraads docenten die ergens anders werken. En die zijn allemaal gekomen. Zelfs voor de moeilijke vakken zijn er mensen geweest.”
Voor de dag werd uitvoerig reclame gemaakt, in de Volkskrant, op de website, in lokale kranten en huis-aan-huisbladen. Elk voor een andere doelgroep. “Ondersteunend personeel reageert vooral op lokale kranten, leraren op de landelijke kranten.”
Kafando had vanwege de crisis wel verwacht dat er mensen kwamen met interesse voor een zijinstroom traject. Over dat onderwerp was een speciaal informatiepunt ingericht. “Het zijinstroom traject blijkt in de praktijk voor mensen die niet thuis zijn in de onderwijswereld onoverzichtelijk. Vooral is onduidelijk waar ze moeten beginnen. Eerst een baan zoeken bij een school, of eerst een opleiding zoeken die het beste aansluit bij hun vooropleiding of werkervaring. Bovendien zijn er een aantal verschillende trajecten voor verschillende onderwijsbanen. Vooral over het inzicht dat we daarover konden geven, kregen we veel positieve feedback van de aanwezigen.”
Volgend jaar weer? “Het is heel goed bevallen, dus misschien wel, of bij het Kaj Munk of een andere school van hetzelfde bestuur.”

Oude koek
In elk geval viel de advertentie van het Kaj Munk in de Volkskrant op en inspireerde rector Elly Loman van het Vathorst College in Amersfoort tot een vergelijkbaar initiatief. Ook daar een open dag in het splinternieuwe gebouw Icoon in de uitbreidingswijk Vathorst bij Amersfoort. Dat moest wel snel, maar ondanks de korte voorbereiding is ook zij heel tevreden. “Wij zijn een jonge school met een bijzonder concept en daar moet je echt voor kiezen. En dan is het handig dat je al voor je sollicitatie een beeld hebt van zo’n school.” En al ging het vooral om het rondkijken, Loman heeft al succes. “Het lijkt er op dat we een ervaren docent voor wiskunde, toch een lastig vak, na onze open dag hebben kunnen vinden. Iemand die hier een aanpak vond die bij haar paste.”
De komende jaren zal het Vathorst College nog flink uitbreiden, er zijn nu driehonderd leerlingen, maar dat worden er op termijn duizend, al is de groei van de nieuwbouwwijk iets vertraagd door de kredietcrisis. “Door de keuze van een bijzonder concept – met veel zelfstudie en een laptop voor elke leerling, veel kunstvakken – zie je dat ons voedingsgebied niet beperkt blijft tot deze wijk.” Met dertig kennismakers op de open dag, is ze zeer tevreden. “Dat was, gezien de korte voorbereidingstijd, boven verwachting mooi. Misschien doen we het volgend jaar weer, of een picknick, of iets anders, want je moet blijven opvallen als school.”
Voor de Stichting Sirius is een open dag al oude koek, maar wel effectief. Het openbaar schoolbestuur met dertien scholen in Amsterdam-Zuidoost gebruikt die aanpak al drie jaar en organiseert er twee per jaar. Eentje in april en eentje in mei. Bij Sirius hebben ze dan ook veel mensen nodig. “Het formatieplan is nog niet helemaal rond, we rekenen op zo’n twintig vacatures”, zegt Joël Stekkel van de personeelsafdeling.
Op de bijeenkomst in april waren ongeveer tien mensen, maar de ervaring leert dat de open dag in mei veel drukker wordt bezocht, als veel pabostudenten op zoek gaan naar een baan. Belangstellenden van buiten de stad kunnen via het project ‘Voor een Amsterdamse klas’ geholpen worden bij het zoeken naar een huis, wie in Amsterdam komt werken krijgt voorrang bij tijdelijke huisvesting. Sirius zelf investeert veel in begeleiding om de jonge leraren op te vangen. “We geven workshops en trainingen om van de starters excellente leraren te maken”, aldus Stekkel. Zo zijn er cursussen basiscommunicatie met ouders, maar ook video interactie begeleiding. Ook voor Sirius zijn de open dagen pas een eerste stap bij de werving van personeel. “Daarna zijn er pas sollicitatie- en selectiedagen.”

{kader met kaartje Nederland – Typetank}
Waar vind ik een baan?
Het meeste werk is in de Randstad

Het aantal leerlingen in het basisonderwijs is dit schooljaar gedaald met 4600. Crisis op de arbeidsmarkt? Nee, want de vervangingsvraag voor leraren blijft in basis- en voortgezet onderwijs groot door de pensioengolf. In het voortgezet onderwijs is er nog steeds een lichte groei. Vooral in de Randstad is werk, aan de randen van Nederland is het lastiger aan een baan te komen.

Vorig jaar nog was het leerlingenaantal in het basisonderwijs in Nederland stabiel, al waren er ook toen al grote regionale verschillen. Vooral Zeeland en Limburg zaten fors in de min, Groningen en Noord-Brabant noteerden een klein verlies. Inmiddels is er in het basisonderwijs sprake van een echte daling van het totaal aantal leerlingen in Nederland met 4.600 naar 1.547967.
Maar er zijn uitzonderingen. Vooral in de provincies Utrecht en Noord-Holland groeit het aantal kinderen nog en kunnen scholen in nieuwbouwwijken als Vathorst (Amersfoort) en Leidsche Rijn (Utrecht) nog op aanwas rekenen. Maar die groeipercentages zijn wel minder groot dan in voorgaande jaren. En inmiddels hebben Friesland en Gelderland zich aangesloten bij de krimpprovincies. In krimpregio’s zal het moeilijker zijn om een baan te vinden, waar het leerlingenaantal nog stijgt, zal het makkelijker zijn.
Toch heeft het aantal kinderen op dit moment maar een beperkte invloed om de werkgelegenheid. Onderwijs blijft een veilige haven om een baan te vinden. De groei is er in het basisonderwijs weliswaar uit, maar het voortgezet onderwijs staat nog een procent in de plus en groeide rond de 8.000 leerlingen.
Belangrijker is echter wat de vervangingsvraag heet, de speurtocht van scholen naar nieuwe mensen om de duizenden leraren die met pensioen gaan op te volgen. Uit onderzoek van het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt van de Universiteit Maastricht blijkt overduidelijk dat de vraag naar leraren basis- en voortgezet onderwijs onverminderd groot blijft. Onderzoeker Frans Cörvers zei het eind vorig jaar bij de presentatie van het onderzoek: “De vooruitzichten voor mensen met een onderwijsopleiding blijven goed. Zelfs voor afgestudeerden aan de pabo, waar je hier en daar regionale overschotten ziet, blijft het perspectief op een baan de komende vijf jaar goed.” De enige uitzondering is de academie voor lichamelijke opvoeding, voor die groep is het perspectief op een baan klein.
Door de crisis is de concurrentie natuurlijk wel steviger geworden. Mensen die er over denken om het onderwijs in te gaan kunnen met een zijinstroom opleiding aan de slag. Wie nog een onderwijsbevoegdheid op zak heeft kan meteen voor de klas. Tegelijkertijd werken ouderen langer door. De fpu-bonus – wie doorwerkt krijgt bij pensioen het opgespaarde bedrag uitgekeerd – maakt dat veel ouderen nog een paar jaar blijven hangen. Desondanks vallen er veel banen vrij, zeker in het voortgezet onderwijs waar de gemiddelde leeftijd erg hoog ligt. In het basisonderwijs heeft al een flinke verjongingsslag plaatsgevonden, maar ook daar gaan de komende jaren nog steeds duizenden leraren met pensioen.

{kaartje Nederland met percentages er in, daarbij twee tabelletjes }

Krimp en groei leerlingenaantallen in het basisonderwijs

provincie 2009/2010 verschil krimp/groei

Drenthe 48091 -134 -0,3% =
Flevoland 44083 -6 0,0% =
Friesland 62782 -508 -0,8% -
Gelderland 194312 -1209 -0,6% -
Groningen 49030 -374 -0,8% -
Limburg 90214 -1754 -1,9% --
Noord-Brabant 224935 -2108 -0,9% -
Noord-Holland 242472 +1090 +0,5% +
Overijssel 113977 +130 -0,1% =
Utrecht 120772 +818 +0,7% +
Zeeland 34754 -528 -1,5% -
Zuid-Holland 322545 -43 0,0% =

Basisonderwijs krimpt, voortgezet onderwijs groeit
Basisonderwijs 1.547.967 -4.626 -0,3%
Voortgezet onderwijs 943.127 +7.000 +0,7%

[vacaturelinks]
www.vkbanen.nl
www.onderwijsvacturebank.nl
www.meesterbaan.nl
www.fairflex.nl
www.devocare.nl
www.vooreenamsterdamseklas.nl
www.docentenbank.nl
www.schoolmanagersbank.nl
www.deonderwijsbv.nl

beeld: Typetank