Leraren nog huiverig voor hogere salarisschalen

In het basisonderwijs zijn alle leraren van oudsher gelijk. Maar nu er ruimte komt om een of meer functies met een hogere salarisschaal te belonen, worden sommige leraren meer beloond dan anderen. En dat is even wennen, zo blijkt uit de ervaring van twee voorlopers.

Stel: de top van een multinational maakt geld vrij om op elke afdeling met een of meer functies met een hogere salarisschaal te belonen. Iedereen veert verwachtingsvol op, de carrièrejagers slijpen hun ellebogen. Toch?
Zo niet in het basisonderwijs. Terwijl de situatie vergelijkbaar is. Door het invoeren van de functiemix, een afspraak tussen vakbonden en ministerie, komt er geld beschikbaar om op bijna elke basisschool een of meer leerkrachten naar een hogere schaal te laten doorstromen. Die leerkracht moet dan wel een specialisme hebben ontwikkeld, zoals rekenen, taal of omgaan met achterstanden, en zich opwerpen als voortrekker in het team.
Maar het uitzicht op zo’n hogere schaal is even wennen, zo merkt Eddy Oudshoorn, lid van de GMR van Conexus in Nijmegen - een groep van bijna dertig scholen. “In het basisonderwijs is het wel geaccepteerd dat directies in een hogere salarisschaal zitten. Maar nu gaan er verschillen tussen teamleden ontstaan: sommige leraren kunnen in salarisschaal LB komen, terwijl de rest in LA blijft. Daar moet je dus heel goed over communiceren: waarom de een wel en de ander niet?” Wat zijn de criteria? Oudshoorn: “Het criterium is in elk geval niet: ik zit hier al twintig jaar, dus zal ik die hogere schaal wel krijgen.”
Ook bij Kans en Kleur in Wijchen, een groep van vijftien scholen, lopen de leraren niet meteen warm voor de functiemix. “In het basisonderwijs gold altijd: gelijke monniken, gelijke kappen”, zegt José Muijres, projectleider voor de invoering van de functiemix bij Kans en Kleur. “Leraren hebben het gevoel dat dat nu verlaten wordt.”
Wat natuurlijk ook het geval is. Maar ja, wat willen de leerkrachten dan? “We hebben er intern goed over doorgepraat”, zegt Muijres. “En er was altijd de klacht dat je als docent geen carrière kunt maken. Dat kan dus voortaan wel. En iedereen weet dat er binnen elk team enkele mensen zijn die harder aan de kar trekken dan anderen. Waarom zou je dat niet belonen? Maar dat besef moet groeien.”
Ook de schooldirecteuren zagen niet meteen de voordelen van de functiemix in. Dat besef kwam pas toen hen duidelijk werd dat de doorstoom naar de hogere schalen geen dichtgetimmerde administratieve operatie was. Muijres: “Je kunt als directie sturing geven. Je kunt samen met de medezeggenschapsraad beslissen welke criteria er gelden voor de hogere functies op je school. Je kunt de kwaliteit van het onderwijs verhogen, door te zorgen dat de juiste mensen op de juiste plek terechtkomen. En die mensen kun je daar dan ook voor belonen.”
Op scholengroep Conexus wordt nu geïnventariseerd welke LB-functies er per school gaan ontstaan, vertelt GMR-lid Oudshoorn. De scholen zijn daar vrij in: in het ene team zal behoefte zijn aan een rekenspecialist, in het andere team aan een specialist op bijvoorbeeld het gebied van lezen. Als de LB-functies eenmaal zijn vastgesteld, kan elk teamlid er naar solliciteren.
Bij Kans en Kleur is de procedure vergelijkbaar, zegt Muijres. “De ene school zal een senior-leerkracht willen, die coach en vraagbaak is voor collega’s. Het andere team een specialist op het gebied van rekenen, taal of achterstanden. En weer een andere school kiest misschien voor een specialist op het gebied van leerlingenzorg, of voor iemand die zicht houdt op de onderwijsinhoud.”
Een lastig punt zijn de bouwcoördinatoren en interne begeleiders. Want die twee functies worden van oudsher ook betaald volgens salarisschaal LA, terwijl er wel extra kennis en kunde voor nodig is. En terwijl sommige leraren straks meer betaald krijgen dan de coördinatoren en ib’ers. “We zijn nog op zoek naar een oplossing daarvoor”, zegt Muijres.
Hoeveel leraren er op elke school in een hogere schaal kunnen worden benoemd, is te berekenen met een standaard formule. Daarnaast krijgt het bestuur ook nog geld om een aantal extra LB-functies te creëren. Die functies kunnen worden verspreid over verschillende scholen, of bijvoorbeeld worden ingezet op één school waar veel behoefte aan specialisten is.
Bij Conexus wordt dat bovenschoolse geld voorlopig gebruikt om op elke school de nieuwe functies mooi af te ronden. Oudshoorn: “De uitkomst van de formule kan bijvoorbeeld zijn dat een school ruimte krijgt voor een LB-functie van 0,6 fte. Dan wordt die functie met het bovenschoolse geld aangevuld tot een volle fte.”
Precies hetzelfde gebeurt bij Kans en Kleur, zegt Muijres. “Kleine scholen kunnen via de formule uitkomen op bijvoorbeeld 0.3 fte. Daar kan je niets mee, dus dat vullen we aan tot een LB-functie van voldoende omvang.”
Als binnenkort de sollicitatierondes van start gaan, zal blijken hoeveel teamleden interesse hebben in de nieuwe, hogere functie. Durven leerkrachten wel ongelijk te worden aan collega’s? “We zitten op een omslagpunt”, zegt Muijres. “Ik zie dat mensen een yes-gevoel krijgen, dat is erg leuk. Want die functiemix verhoogt gewoon de kwaliteit van het onderwijs.”

{kader}
‘Stem niet in met uitstel functiemix’

Diverse schoolbesturen zijn laat begonnen met het invoeren van de functiemix. “Sommigen moeten zelfs nog beginnen”, zegt Bert de Waal, rayonbestuurder van de AOb. Maar de tijd dringt, want voor 1 mei moeten de bestuursformatieplannen voor het komende schooljaar rond zijn. En in die plannen moeten de nieuwe LB-functies van de functiemix zijn opgenomen.
“Er zijn al werkgevers die toestemming aan de MR vragen om de functiemix een jaar uit te mogen stellen”, zegt De Waal. En dat mag dus niet, wat hem betreft. “In de eerste plaats is dat geen zaak voor de MR: dat is een zaak tussen de werkgevers en de bonden. Verder loopt zo’n bestuur met uitstel ook het geld van de functiemix mis: het geld om sommige leerkrachten een jaar lang in LB te benoemen. Uitstel gaat dus ten koste van de werknemers.”
Verder staat de functiemix gewoon in de cao, en kan een werkgever niet zomaar beslissen om de cao niet uit te voeren. “Werkgevers die dat toch doen, krijgen een claim aan hun broek. Tenzij ze een heel goede reden hebben om uitstel te vragen, maar die ben ik nog niet tegengekomen.”