Bobo’s onder elkaar

Roc’s staan bij voetbalclubs als NEC, FC Den Bosch, Sparta en FC Groningen vermeld als sponsor of lid van de businessclub. Zelf vinden ze dat het woord sponsoring hier niet op zijn plaats is. Een woordvoerder: “Wij huren wel zo’n businessloge, maar dat is om andere bedrijven te ontmoeten.”

Het begon allemaal met een reclamebord van het plaatselijke regionale opleidingencentrum (roc). Een medewerker van de Socialistische Partij zag dat hangen tijdens een voetbalwedstrijd en kwam op het idee om eens naar de sponsorlijsten van een aantal bekende clubs te kijken. Bij clubs als Sparta, FC Den Bosch, FC Groningen en NEC staan roc’s vermeld als official sponsor, hoofdsponsor of als lid van de businessclub. Conclusie: roc’s sponsoren profclubs met tienduizenden euro’s.
Op hetzelfde moment maakte het Centraal Bureau voor de Statistiek bekend dat het mbo in 2008 met een verlies draaide van 26,5 miljoen euro, voor het eerst in tien jaar was het mbo in de rode cijfers beland. Tussen de roc’s bestaan grote verschillen: 36 van de 64 instellingen kwamen wel op een positief resultaat uit.
Toch lijkt sponsoring niet de meest voor de hand liggende besteding van het onderwijsgeld. De roc’s zelf denken daar heel anders over. Volgens hen gaat het hier of om samenwerkingscontracten, of om geld uit de pot van het contractonderwijs.
Het lidmaatschap van de businessclub is erg in trek bij de roc’s. Als belangrijkste reden wordt vaak het contact met het bedrijfsleven genoemd. Dat zegt ook woordvoerder Erik Lelieveld van roc Nijmegen, een instelling die in het onderzoek van de SP wordt genoemd als stersponsor van NEC met een bedrag van jaarlijks 25 duizend euro. Volgens Lelieveld is het bedrag niet correct. “Dit is een soort standaardpakket waarvan meer dan de helft bestaat uit diensten in natura. Wij huren klaslokalen in het sportcomplex en leerlingen van ons lopen er stage als steward. Vervolgens betalen we wel tienduizend euro voor een halve businessloge, die gebruikt wordt voor het contact met het bedrijfsleven. Dat is enorm belangrijk.”
Maar met een telefoontje kunt u toch ook contact leggen met bedrijven?
“We doen het allebei.”

Een leuke wedstrijd
Roc Twente komt in het SP-onderzoek voor als lid van de businessclub van Heracles. Volgens de voorzitter van het college van bestuur van roc Twente, Hans Schutte, klopt dat, maar die activiteiten zijn volledig voor rekening van de private tak van zijn instelling. “In die private tak leiden wij bijvoorbeeld mensen op voor beveiligingsbedrijven, inburgering valt er ook onder. Het is contractwerk waar miljoenen euro’s in omgaan die in de boekhouding gescheiden zijn van onze publieke taak. We zijn blij dat we daardoor veel mensen aan het werk kunnen houden. Daarom gaan we dus ook wel eens met relaties naar een leuke wedstrijd. Daar gebruiken we dan die stoelen voor bij Heracles.”
Voor de leerlingen van de publieke opleiding zijn er met FC Twente contracten, maar dat gaat volgens Schutte geheel met gesloten beurs en is vooral bedoeld voor de stageplekken. “Leerlingen zijn daar stewards, werken er in de horeca of als beveiligers. In ruil daarvoor kunnen wij in de businessclub terecht waar we contact hebben met bedrijven. Wij vinden dat we het erg getroffen hebben met FC Twente: moeilijke leerlingen worden weer gemotiveerd door de voetballers, dat zijn hun helden.”
Schutte is ook lid van de Mbo-raad, hij vindt het vervelend dat door dit onderzoek de roc’s in een verkeerd daglicht komen te staan.
Ontstaat de verwarring niet vooral omdat u voor alle activiteiten de naam roc Twente gebruikt?
“Ja, dat maakt het misschien wel onduidelijk, daar moeten we voor de toekomst dan over nadenken. Als het om publieke middelen gaat vind ik dat je sowieso voorzichtig moet zijn.”

Gesloten beurs
Roc Zadkine in Rotterdam wordt in de lijst genoemd als official sponsor van Sparta vanaf vijftienduizend euro. De voorzitter van het college van bestuur stuurde een brief naar de Tweede Kamer om mogelijk negatieve beeldvorming tegen te gaan. De samenwerking met Sparta wordt een ‘leerwerklandschap’ genoemd. Diverse opleidingen, bijvoorbeeld facilitaire dienstverlening en marketing & communicatie, hebben stageplekken bij de voetbalclub. De vijftienduizend euro voor een reclamebord en de vier businessstoelen worden betaald uit contractactiviteiten. Zadkine heeft ook een ‘leerwerklandschap’ bij volleybalclub Nesselande.
Het Koning Willem I College in Den Bosch, staat vermeld als sponsor van de sociëteit van FC Den Bosch. Volgens algemeen directeur Coen Free gaat het hier om een van de samenwerkingscontracten die er met diverse sportclubs zijn, zoals de plaatselijke hockeyclub en de basketbalclub Eiffeltowers. “We zijn elkaar over en weer van dienst. Bij FC Den Bosch scholen we spelers, daar hebben we de sportacademie voor. Daar staat tegenover dat de trainers weer met onze leerlingen aan de slag gaan en dat we gebruik mogen maken van de accommodaties. Al met al zou ik dit zeker geen sponsoring noemen. Het klopt dat we lid zijn van een aantal businessclubs, waaronder die van FC Den Bosch, maar dat komt uit het pr-budget, daar praten we met het bedrijfsleven.”
Bij het Noorderpoortcollege in Groningen gaat alles met gesloten beurzen, vertelt de woordvoerder. “In het stadion waar FC Groningen gebruik van maakt, verzorgen wij diensten en huren we bepaalde ruimtes. Leerlingen van ons zorgen bijvoorbeeld voor de beveiliging, in ruil daarvoor krijgen wij een aantal stoelen.”
De SP heeft Kamervragen aan staatssecretaris Marja van Bijsterveldt gesteld. Haar antwoord moet nog komen. Over een eerdere sponsorkwestie, die van de Stichting Meerwerf basisscholen in Den Helder, is ook nog geen uitsluitsel. Die basisscholen zijn ‘partner’ van basketbalstichting Seals Den Helder. De toenmalige staatssecretaris Sharon Dijksma liet indertijd weten dat als er inderdaad sprake was van sponsoring, de school het geld terug moest geven. Zij zou dit laten onderzoeken door de Onderwijsinspectie. Het ging maar om zo’n achtduizend euro. Volgens een woordvoerder van de inspectie moet ieder bedrag dat onrechtmatig wordt besteed, teruggevorderd kunnen worden. “Iedere school moet zich aan de regels van de wet houden. Je kunt in dit soort gevallen meestal pas achteraf vaststellen of dat ook gebeurd is.” Het onderzoek naar de Stichting Meerwerf is nog gaande.

Prestigeprojecten
Echte regels over sponsoring of samenwerkingscontracten met bedrijven bestaan er nu niet en volgens SP-Kamerlid Jasper van Dijk is dat wel nodig. “Dit is nog maar een heel basaal onderzoek, waarbij het niet overal duidelijk is om welke bedragen het gaat. Er is nu al zoveel ergernis over de besteding van geld op roc’s. Vorig jaar was er bij het roc van Amsterdam bijvoorbeeld sprake van enorme overheadkosten. Er zijn veel klachten dat het geld niet besteed wordt aan onderwijs en docenten in de klas. Leerlingen van de mbo’s hebben onlangs ook nog actie gevoerd voor meer en beter onderwijs. Daarom moet het heel helder zijn wat er met het geld gebeurt.”
Van Dijk heeft de indruk dat het beroepsonderwijs veel vrijer is in het besteden van het lumpsumbedrag dan het basisonderwijs. “Roc’s zeggen dan dat deze activiteiten belangrijk zijn voor hun relaties met het bedrijfsleven. Ik heb daar ook niets op tegen, maar het is de vraag of dat met prestigeprojecten moet.”
André Steenhart, AOb-bestuurder van de bve-sector, vraagt zich ook af waarom roc’s in de regio zoveel reclame moeten maken met enorme borden in voetbalstadions of op stadsbussen. “Vaak zijn het de enige mbo-instellingen in een regio. Als het om overheidsgeld gaat dan is het de vraag of dat goed besteed is. Officieel mogen deze instellingen trouwens niet met elkaar concurreren, terwijl dat in de praktijk nu wel gebeurt.” Of roc’s businessloges nodig hebben voor hun contacten met het bedrijfsleven, vraagt Steenhart zich af. “Dit soort dingen zijn ook niet goed voor je imago, hiermee blijft toch het beeld hangen van allemaal bobo’s onder elkaar. Er is in het mbo veel kritiek op het gemis bij de praktijkdocent aan ervaring en contact met het bedrijfsleven. Is het dan niet nuttiger om je daar op te richten in plaats van op het hoogste niveau in de businessclubs?” Wanneer een roc het voetbalstadion van een club kan gebruiken als leerbedrijf, dan ligt de zaak volgens hem anders, dat is alleen maar goed voor de leerlingen.