- blad nr 4
- 27-2-2010
- auteur A. Kersten
- Redactioneel
Het schoolgebouw in campagnetijd
Zijn schoolgebouwen een thema in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen op 3 maart? "Wel geworden", reageert Robert Jansen, kandidaat-raadslid voor GroenLinks in Deventer. Hij verwijst naar de website Hoegulismijngemeente.nl en het gelijknamige onderzoek in het Onderwijsblad, twee nummers terug. "Door jullie publicatie is het onderwerp nu extra in de belangstelling komen te staan."
Vanuit de gemeenteraad van Deventer is de afgelopen jaren wel geprobeerd het thema op de agenda te krijgen. Zeker vanwege het slechte binnenklimaat van basisscholen was daar alle reden toe, aldus Jansen. Dat er nu extra geld beschikbaar is gekomen om dat binnenklimaat op te frissen, doet hem deugd. Al is het uitgesmeerd over alle scholen een druppel op een gloeiende plaat, vindt hij.
Toch was onderwijshuisvesting lange tijd niet bepaald het gesprek van de dag. "Onderwijshuisvesting is meestal een hamerstuk. Er zijn er volgens mij maar weinig die het integraal huisvestingsplan überhaupt helemaal doornemen."
Jansen bekeek op de website Hoegulismijngemeente de cijfers voor zijn gemeente. Klopt het dat Deventer de afgelopen jaren ongeveer een kwart van de inkomsten voor onderwijshuisvesting niet heeft geïnvesteerd in scholen, vraagt de fractie van coalitiepartij GroenLinks aan het college van burgemeester en wethouders? "Ik zou me kunnen voorstellen dat er bijvoorbeeld geld opzij is gezet voor nieuwbouw in de komende jaren. Maar dan wil ik wel graag weten hoeveel en waarvoor precies. Ik zeg niet gelijk dat er sprake is van onderbesteding, maar ik ben wel benieuwd naar de verklaring. Ook collega-raadsleden fronsten de wenkbrauwen, ook zij zijn benieuwd naar de verantwoording van het college."
In het gemeentelijke huisvestingsplan voor scholen zijn wel de uitgaven aan schoolgebouwen terug te vinden. “Maar de samenhang met de inkomsten niet. Het was mij niet bekend hoeveel de gemeente eigenlijk ontvangt voor onderwijshuisvesting", aldus Jansen.
De GroenLinkser moedigt het openbaarmaken van cijfers als op Hoegulismijngemeente aan. "Het dwingt het gemeentebestuur om verantwoording af te leggen. Je kunt er vergif op innemen dat iedereen bij de volgende begroting met een vergrootglas naar de cijfers zal kijken.”
Zicht
In Enkhuizen heeft PvdA-raadslid en -kandidaat Karin Kunst het staatje van Hoegulismijngemeente op de partijwebsite gezet. Maar ze plaatst er een vraagteken bij: heeft de gemeente echt maar 61 procent van de inkomsten voor schoolgebouwen daaraan uitgegeven?
“Ik las in het Onderwijsbladartikel ook dat jullie bij een aantal gemeenten navraag hadden gedaan en dat het daar soms wat genuanceerder lag dan de cijfers deden vermoeden. Ik denk dat je ook voor Enkhuizen wel een nuance moet zien. Het kan altijd beter met onderwijshuisvesting, maar ik heb zeker niet de indruk dat het zo bar is als in die cijfers staat. Wij hebben bijvoorbeeld een hele mooie middelbare school waar we hard aan hebben gewerkt.”
Op de vraag of er dan wel voldoende zicht is op de gemeentelijke cijfers, zegt Kunst dat ze een aantal zaken kan terugvinden in huisvestingsnotities, begrotingen en jaarrekeningen. Formele raadsvragen aan het college heeft haar oppositiefractie er niet over gesteld. “Voor een deel is het ook vertrouwen", zegt ze. "En ik ga ervan uit dat onze scholen aan de bel trekken als het mis zou gaan. Het prettige van een kleine gemeente is dat je elkaar kent."
Onbegrijpelijk
Een voorzichtige conclusie: D66 roept het vaakst het gemeentebestuur ter verantwoording over achterblijvende investeringen in onderwijshuisvesting. De lokale lijsttrekkers klinken soms bovendien opvallend eensluidend. ‘Kloppen de cijfers van de AOb, dan is het werkelijk onbegrijpelijk’, zeggen de lijsttrekkers in Amersfoort en Delft allebei letterlijk op hun websites. En dat er geld op de plank blijft liggen is ‘extra wrang gezien de huidige staat van de schoolgebouwen’ in Amersfoort en Delft, laten ze allebei afzonderlijk optekenen.
Bij nader inzien geen toeval, maar een kwestie van campagnecoördinatie. In een e-mail aan de lokale D66-afdelingen, verstuurd op 29 januari om tien over negen 's avonds, draagt het landelijke campagneteam het thema onderwijshuisvesting aan als 'een kans voor ons'. Voor de partij heet onderwijs immers een ‘belangrijk speerpunt’. De lokale fractievragen en het persbericht uit Delft worden als voorbeeld meegestuurd. Net als een infodocument van drie A4-tjes met: een ANP-bericht over Hoegulismijngemeente, antwoorden op Kamervragen van partijleider Alexander Pechtold, en aanvullende praktische suggesties. 'U zou lokaal een persbericht kunnen uitzetten en de gemeente hierin oproepen dit geld wel in scholen te investeren', staat er. 'Blijf wel weg van grote woorden als schande.' Een 'kort belrondje langs de scholen' kan makkelijk een paar praktijkvoorbeelden van problemen opleveren. 'Komen er geen grote gebreken voorbij, dan is het aan u om creatief te zijn.' Zeker als het om grote bedragen gaat zijn er volop mogelijkheden, aldus de campagnebrief.
Ambities
In Leiden heeft D66-lijsttrekker Paul van Meenen eigen onderzoek gedaan. "Er kan namelijk een aannemelijke reden zijn waarom het geld de afgelopen vier jaar maar voor een deel is uitgeven." Daarom heeft hij het integraal huisvestingsplan van de gemeente ook doorgelicht op de uitgaven voor de komende jaren. En wat blijkt? "Onze conclusies zijn dezelfde als uit jullie onderzoek", aldus Van Meenen, in een andere gemeente zelf schoolbestuurder in het voortgezet onderwijs. "De ambities in het huisvestingsplan sluiten niet aan bij het geld dat het rijk ervoor bedoeld heeft. Het komt er op neer dat zo’n beetje 25 procent van de middelen niet aan onderwijshuisvesting besteed wordt. En dat structureel, dus vier miljoen per jaar. Daar kun je leuke dingen mee doen."
Waarbij hij nuanceert: "Er zit een stijging in de uitgaven, dus er gebeurt wel wat. Maar als je bedenkt dat er in de meerjarenbegrotingen nog geen rekening is gehouden met de verwachte bezuinigingen, dan weet ik wel hoe het straks gaat met die huisvestingsgelden.” Bovendien leveren bouwplannen vaak vertraging op. “Als je school pas in 2020 aan de beurt is, dan zullen nog generaties leerlingen hun schoolcarrière doorbrengen in slechte gebouwen."
Daarom stelt de lijsttrekker voor om extra vaart te maken met de plannen voor onderwijshuisvesting. Met de opbrengst van verkochte Nuon-aandelen is daar volgens hem best geld voor te vinden. Liever dat dan het rijksbudget voor onderwijshuisvesting linea recta door te schuiven naar schoolbesturen, die dan zelf de verantwoordelijkheid zouden dragen.
Aan zo'n ‘doordecentralisatie’, zoals het in beleidstaal heet, kleven volgens Van Meenen een paar flinke haken en ogen. Zo loop je het risico dat scholen groter gaan worden, zegt hij. "Dat zie je in het mbo en hbo: het is veel efficiënter om één school voor drieduizend leerlingen te bouwen dan zes scholen voor vijfhonderd leerlingen. Als gemeente kun je daar invloed op uitoefenen. Maar als je dat helemaal loslaat, gaat het volgens mij mis."