Geen zin om een half jaar in de gymzaal te staan

Wie afstudeert aan een pabo moet daarna nog een aparte bevoegdheid halen om gym te mogen geven. Sommige pabo’s bieden die opleiding al tijdens de studie aan, als minor. Maar is dat de investering waard? “Zo’n gymminor gaat ten koste van andere minors en je stage.”

Maaike Ockers, derdejaars pabostudent aan de Marnix Academie te Utrecht, heeft een probleem. Want zij kan een minor kiezen, waarmee zij in een half jaar tijd haar bevoegdheid haalt voor het geven van gymonderwijs op de basisschool. Zo’n bevoegdheid is natuurlijk aantrekkelijk. “Maar dat betekent ook dat ik een half jaar geen stage kan lopen in een klas, én dat ik geen andere minors kan volgen.” Andere minors die zij, stiekem, misschien wel interessanter vindt dan gymonderwijs. “Ik heb gewoon geen zin om het laatste halve jaar van mijn pabostudie in de gymzaal door te brengen.”
Lekker laten zitten die gymnastiekminor, zou je dan zeggen. Doe vooral iets wat je wel leuk vindt. Alleen ben je dan na je afstuderen niet bevoegd om bewegingsonderwijs te geven, en dat kan je kansen op de arbeidsmarkt verminderen. Ockers: “Ik heb op verschillende basisscholen in mijn omgeving geïnformeerd. En ik heb van sommige leerkrachten en directies gehoord dat zij sollicitanten selecteren op de gymbevoegdheid.”
Natuurlijk kan Ockers die bevoegdheid dan later nog wel eens halen, met een nascholingscursus. “Maar die cursussen zijn enorm duur en kosten je twee jaar lang je woensdagmiddag. Ik heb hier op de pabo echt het gevoel dat het nu of nooit is.”
Om een goede keuze te kunnen maken, heeft Ockers twee vragen. De eerste: selecteren ook basisscholen in andere delen van Nederland hun sollicitanten op die gymbevoegdheid? En, meer principieel: waarom is er voor het geven van gymnastiek sinds een paar jaar eigenlijk een aparte bevoegdheid nodig? “Het voelt alsof je tandarts wordt, maar een apart diploma moet halen om kiezen te mogen trekken.”
Die laatste vraag is makkelijk te beantwoorden. Want volgens de politiek hebben ‘gewone’ groepsleerkrachten domweg te weinig bagage om goede gymlessen te geven. Lessen die ook heel hard nodig zijn in deze tijden van playstations, computerspellen en steeds dikker wordende kinderen. Daarom is bepaald dat leerkrachten die na september 2005 zijn afgestudeerd, alleen nog gymlessen mogen geven in groep 1 en 2. Voor bewegingsonderwijs in de hogere groepen is een aparte bevoegdheid nodig.
Gymdocenten kregen een forse stem in het ontwerpen van die nieuwe bevoegdheid. Zij kwamen op de proppen met een compleet volgepakte nascholingsopleiding van vier blokken. Die al snel te zwaar bleek. Waarop staatssecretaris Sharon Dijksma besloot de opleiding in te krimpen tot drie blokken. Het eerste blok zou verder zoveel mogelijk al op de pabo’s moeten worden aangeboden.
De tweede vraag van Ockers, of alle basisscholen in heel Nederland hun sollicitanten screenen op de gymbevoegdheid, is minder makkelijk te beantwoorden. Want hét landelijke beeld bestaat niet. Ja, er zijn overal in het land scholen die de sollicitanten selecteren aan de hand van de gymbevoegdheid. Maar er zijn ook scholen die dat niet doen, of die bereid zijn om de nascholingsopleiding te betalen. Verder zijn er pabo’s waar niet een, maar twee of (zoals op de Marnix) zelfs alle drie de blokken van de gymacte al tijdens de studie worden aangeboden.
En er zijn scholen (of liever: besturen) die voor het gymonderwijs een aparte vakleerkracht inhuren, die dan rouleert over verschillende locaties. Soms worden er ook mbo’ers ingezet: de ‘leraarondersteuners bewegingsonderwijs en sport’ - in de wandelgangen: lobossers.
“Als je als student twijfelt of je de gymminor wilt volgen, overleg dan vooral met je stagescholen en met andere scholen in je regio”, adviseert Barbara de Kort, lid van het college van bestuur van de Marnix Academie. “Vraag wat voor specialisten ze nodig hebben.” Dat kunnen afgestudeerden met een gymbevoegdheid zijn, maar ook afgestudeerden die alles weten van vroegschoolse educatie, of van de aansluiting van groep 8 op het vmbo, of van speciale onderwijszorg.
In het basisonderwijs wordt nog te vaak gezocht naar de duizendpoot die alles kan, vindt de Kort. “Ik denk dat er op termijn meer naar specialisaties zal worden gekeken. En dan is gymbevoegdheid echt niet de enige specialisatie. Daar proberen we de studenten een beetje in op te voeden. De basisscholen ook, trouwens.”

{kader 1}
Niet gymbevoegd? Prima!
Als een werkgever kan kiezen tussen twee precies dezelfde kandidaten waarvan er eentje een gymbevoegdheid heeft, is de keuze niet zo moeilijk. Maar kandidaten zijn nooit precies gelijk. Als jij op de pabo geen gymbevoegdheid hebt gehaald, heb je vakken of minors kunnen volgen waar je collega’s geen tijd voor hadden. Terwijl zij in de gymzaal aan het ploeteren waren, leerde jij alles over het jonge kind, of juist over de aansluiting van groep 8 op het vmbo. Vertel enthousiast tijdens je sollicitatiegesprek dat daar ook je hart ligt. Directeuren hebben soms liever een bevlogen jonge leerkracht zonder gymbevoegdheid, dan een middelmatige met.
Probeer verder praktische oplossingen aan te dragen voor het feit dat jij geen gymles kunt geven. Als een bevoegde collega jouw gymles wil overnemen, kan jij bijvoorbeeld in die uren zijn of haar klas draaien. En heeft de school wel eens gedacht over het aannemen van een vakleerkracht of leraarondersteuner bewegingsonderwijs?
Tot slot kun je altijd nog aanbieden om zelf de gymbevoegdheid te halen via een nascholingscursus. Bijvoorbeeld in je eigen tijd, als je baas dan de kosten voor zijn rekening neemt. Zodra je je aanmeldt bij de nascholingsopleiding ben je al - tijdelijk - bevoegd om de gymlessen te geven.

{kader 2}
Actie!
De Groene Golf, de actiegroep van de AOb voor jonge leraren, wil dat de opleiding voor de gymbevoegdheid weer helemaal op de pabo wordt gegeven. Zoals op de Marnix het geval is. De lessen die noodzakelijk zijn voor het behalen van de bevoegdheid kunnen volgens woordvoerder Alma Meijer prima worden ingepast in de vierjarige pabo. Volgens Meijer is het nu zo dat leerkrachten die geen bevoegdheid hebben gehaald op de pabo een achterstand hebben bij sollicitaties. “En wie de bevoegdheid wel gehaald heeft wordt vaak als veredelde gymleerkracht ingezet.” Onwenselijk, vindt de actiegroep. “Wij hebben ons manifest waarin het punt van gymbevoegdheid staat overhandigd aan minister Plasterk. In het manifest van 2008 stond dit punt ook. In 2008 was het punt van de gymbevoegdheid nog een probleemsignalering, nu is het een probleem. Wij willen dat de politiek goed naar ons luistert en zullen het manifest bij de juiste mensen neer gaan leggen en spreken over een goede oplossing voor dit probleem.”

Bekijk het manifest van de Groene Golf op www.aob.nl, of ga voor meer informatie naar www.groenegolf.nl