blad nr 4
28-2-2009
auteur . Lachesis
Column

Gekunsteld

Er is soms geen verschil tussen de spontane reactie van een 17-jarige student op de pabo of een 11-jarige leerling in mijn klas op de basisschool. Moet het of mag het? Moet het allemaal of mag je een keuze maken? De wanhopige manier waarop Samir onderuitzakt als ik vraag of hij zijn rekenboek tevoorschijn wil halen, lijkt precies op de wanhopige wijze waarop Sara haar hoofd op haar armen legt als ik de inleiding voor het maken van een persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) met mijn groep eerstejaars doorneem. Getverderrie, klinkt het gesmoord, daar ben ik op mijn vorige opleiding ook al zo over doorgezaagd. Haar medestudenten kijken verbaasd van de bovenkant van het hoofd van Sara naar de bladzijde in hun reader waarin de opdracht staat uitgewerkt. Die verbazing duurt niet lang. Ik ben nog maar net met mijn inleidende woorden begonnen of ik zie de afschuw zich op de meeste gezichten aftekenen. Ik doceer dapper door. Ik vertel over het formuleren van leervragen die je eerst specifiek en meetbaar moet maken en waar je vervolgens mooie voornemens op laat volgen. Voornemens die je aan persoonlijke doelen op het lesvoorbereidingsformulier koppelt en waar je na de stageles volgens de aanwijzingen van Korthagen op reflecteert. Daarna ga je blijmoedig op zoek naar theorie die bij deze leervraag past en koppel je deze informatie aan je ervaringen en nieuwe voornemens.
Ik kijk op. Tijdens mijn uiteenzetting is er iets veranderd in de sfeer in de klas. Er gaapt plotseling een afgrond tussen de studenten en mij, er blinkt hekel in hun ogen. Spontane hekel, veroorzaakt door de stroom rare en onmogelijke taal die ik zojuist heb uitgebraakt. Ik begrijp hun hekel. Ik begrijp hun hekel zelfs zo goed dat ik mij spontaan loskoppel van mijzelf: wie is die vrouw die daar zojuist al die gekunstelde flauwekul over de hoofden van deze jonge, enthousiaste, nog maar net met de opleiding gestarte studenten heeft gegoten? Is zij wel goed bij haar hoofd? Laat ik jullie dan vanuit mijn eigen ervaring vertellen waar het stellen van leervragen goed voor zou kunnen zijn, zeg ik verzoenend. De klas kijkt mij achterdochtig aan. Het ziet er niet naar uit dat ze zich zullen laten overtuigen. Ik steek van wal. Ik verhaal over alle terreurdaden waaraan ik mij als startende onderwijzeres schuldig heb gemaakt omdat ik nog onvoldoende in staat was om mijzelf te corrigeren en bij te sturen. Ik weid uit over vliegende krijtjes, nagelaten dan wel te overhaaste interventies bij groepsdynamische processen en treurige onwetendheid bij bepaalde leerproblematiek. Het duurde even voor ik in staat was mijzelf op het professionele pad te houden, besluit ik mijn verweer. De studenten voor me knikken. Ze willen graag geloven dat er heel wat schortte aan mijn aanpak. En niet alleen vroeger. Wat moeten ze nu met deze vreselijke opdracht over het maken van een POP? Ik heb het allemaal ook niet verzonnen, verzucht ik geheel naar waarheid, maar wel een beetje laf. Laten we afspreken dat jullie niet meer dan drie leervragen hoeven te maken en dat ik uitgebreid help bij het SMART maken van deze droeve zaken.
De studenten veren op. Drie leervragen is te overzien. Vooruit dan maar. De rest van het lesuur houden we ons bezig met het bedenken van onderwerpen voor deze leervragen. Er wordt heel wat afgezucht en gemord. De voorbeelden moeten uit hun tenen komen. Bij mij kwamen de leervragen na enige jaren praktijk vanzelf. Zo zou het ook het mooiste zijn: intrinsiek en vanzelf. Eerstejaars zijn gewoon nog te jong en te onervaren.