Zelf de lamp indraaien

Onder de titel Help, de school verzuipt voeren de gezamenlijke onderwijsbonden actie voor een conciërge of administratieve kracht op élke basisschool. Waarom zouden slechts 1700 uitverkorenen mogen profiteren van een snel uitgeput subsidiepotje van staatssecretaris Sharon Dijksma?

De telefoon moet eindeloos rinkelen in de basisschool in Nieuw-Balinge voordat juf Emmie Botter enigszins buiten adem de hoorn oppakt. Dat komt omdat ze aan het lesgeven was, verklaart ze, en de directeur is vandaag op zijn andere school, dus kwam ze uit haar lokaal rennen.
Ze weet dat staatssecretaris Sharon Dijksma onlangs in haar dorp langskwam om de aanstelling van een conciërge financieel veilig te stellen, maar dat was op de collega-school. “De staatssecretaris is niet bij ons geweest, wij hebben helaas nog geen conciërge.”
Het Drentse Nieuw-Balinge heeft twee basisscholen. De protestants-christelijke Morgenster, waar Botter werkt, en de openbare Meester Siebering. Op de laatste kwam staatssecretaris Dijksma op 11 augustus. Zij had een grote bos bloemen bij zich voor conciërge Roelof Pruischer. Omdat hij die dag zijn vaste aanstelling kreeg, meldt het ministerie van Onderwijs op zijn website, compleet met foto. Dat kon gebeuren mede dankzij een subsidieregeling, waarvoor Dijksma 20 miljoen euro per jaar heeft uitgetrokken. Zij betaalt voor de helft de loonkosten van een structurele arbeidsplaats voor een conciërge, administratieve kracht of andere ondersteuner van maximaal 0,8 fte; oftewel vier dagen per week. Door eerdere afspraken hebben scholen al de beschikking over 0,2 fte voor ondersteuners. Het nieuwe potje werd in april opengezet en de inhoud was allang vergeven voor de sluitingsdatum van 30 juni.
Dat Dijksma juist het Drentse dorp uitkoos om de subsidieregeling in de publiciteit te brengen, is niet toevallig. Zij wilde het gemor tegenspreken dat alleen de grote steden zouden profiteren, want dat is een verkeerde gedachte, benadrukt haar woordvoerder. De 20 miljoen gaan voor ongeveer een derde naar de vier grote steden en naar minister Ella Vogelaars krachtwijken. In de vier grote gemeenten en de krachtwijken hebben schoolbesturen aanvragen ingediend voor 475 conciërges. Per school gaat het om bedragen van een kleine 13 duizend euro of ruim 8 duizend. Het resterende bedrag gaat in ongeveer dezelfde porties naar bijna 1300 scholen in den lande. Daaronder inderdaad kleine gemeenten als Bunde, Lopik en Stolwijk, maar evengoed Groningen, Maastricht en Nijmegen.
De 20 miljoen is structureel, voor vier jaar, maar het is lang niet genoeg om alle basisscholen aan een conciërge met een ordentelijke aanstelling te helpen. De gezamenlijke onderwijsbonden hebben berekend dat daarvoor 150 miljoen nodig is. Dat is dan ook het een bedrag dat de bonden eisen in de gezamenlijke actie Help, de school verzuipt.
De actie lijkt in Rotterdam vrij overbodig, want daar heeft wethouder Leonard Geluk van Onderwijs de garantie gegeven dat elke basisschool dit schooljaar over een conciërge of andere ondersteuner kan beschikken. De gemeente heeft 1,6 miljoen beschikbaar gesteld ter aanvulling op het potje van Dijksma. Zij kunnen het geld gebruiken om een nieuwe kracht aan te stellen of om een bestaande houtje-touwtje aanstelling om te vormen tot een vaste, volwaardige. Volgens de wethouder is het vooral belangrijk dat ondersteuners de directeur ontlasten, zeker nu steeds meer basisscholen in de stad de lesweek uitbreiden van 26 naar 32 uur.

Burenhulp
De Morgenster in Nieuw-Balinge behoort tot de actievoerders, want de subsidieaanvraag van dat bestuur is afgewezen. De afwijzing valt af te leiden uit de publicatie van de lijst van scholen die hun aanvraag wel gehonoreerd zagen. Dat gebeurde al in juli, zodat de betrokken scholen met ingang van het nieuwe schooljaar de aanstelling rond konden hebben. Volgens de woordvoerder van de staatssecretaris is de volgorde van binnenkomst het enige criterium geweest. Toch hadden de afgewezenen eind augustus nog steeds geen bescheid gekregen.
Directeur Rob van den Berg van de Morgenster hoopt dat de actie succes heeft, omdat hij en de leerkrachten nu veel tijd kwijt zijn aan taken die een conciërge of administratieve kracht hen uit handen zou kunnen nemen. Zijn eigen werktijd gaat er naar schatting voor 70 procent aan op en ook de leerkrachten hebben door verplichte toetsen en handelingsplannen tegenwoordig veel administratie te doen. “Dat ontneemt mensen hun werkplezier. Soms zit ik een hele morgen aan de telefoon”, zegt hij vanuit basisschool Drijber in de gelijknamige plaats (op zeven kilometer van Nieuw-Balinge), waarvan hij ook directeur is. “De meeste tijd ben ik kwijt aan administratieve zaken: archivering, agenda’s, soms notulen, kopiëren, post verzenden. De collega’s maken de nieuwsbrief, die ook enorm veel tijd vergt. We hebben voor de twee scholen samen wel een administratieve kracht voor vijf uur per week, maar als die niet aanwezig is, doe ik het maar gewoon zelf. Dan komt het eigenlijke werk, het onderwijskundig beleid, in de verdrukking.”
Van den Berg heeft nu actieve ouders en in toenemende mate grootouders voor allerlei klussen: een lamp indraaien, het plein vegen, speeltoestellen onderhouden, vuilcontainers buiten zetten, de planten en de post verzorgen in de vakantie. “Dat laatste scheelt mij weer een ritje en het scheelt ook weer 150 euro voor een postbus”, zegt hij. “De overburen doen de post in de vakantie. Zij hebben nota bene al sinds twaalf jaar geen kind meer op onze school.”
Van den Berg is zeer kostenbewust, omdat hij tegenwoordig slecht uitkomt met zijn budget. “Toen ik hier twaalf jaar geleden begon, hield ik nog zo’n 2,5 tot 3 duizend gulden over op de begroting, nu kom ik datzelfde bedrag in euro’s tekort. Daarom zie ik binnen het normale budget geen mogelijkheden geld vrij te maken.” Voorbeeld van stijgende kosten is de accountantsverklaring: van vijfhonderd gulden in 1998 naar tegen de 6 duizend euro nu. Nieuw opgekomen kostenposten zijn de talloze keuringen die verzekeringen verplicht stellen en de softwarelicenties. Bovendien vindt Van den Berg dat het nadelig uitpakt dat de Morgenster maar dertig leerlingen heeft. Bijvoorbeeld voor een rekenmethode moet hij wel elke handleiding kopen, ook als er maar vijf leerlingen in die jaargroep zitten. “De omslag is veel hoger dan op een grote school.”
Hij gunt basisschool Meester Siebering van harte haar conciërge en hij wil niet jaloers hoeven zijn op de collega-school: “Het werk is er, op elke school. Geef daarom elke basisschool genoeg budget om een conciërge of administratieve kracht aan te stellen. De eisen die de regering stelt, staan in geen verhouding tot de vergoeding.”

{fotobijschrift}
@B1:Lokalen poetsen, speeltoestellen onderhouden, vuilcontainers buiten zetten, de planten en de post verzorgen. Noodgedwongen zijn het vaak directeuren, leraren of vrijwilligers die deze klussen klaren.