blad nr 9
5-5-2007
auteur T. van Haperen
Column

Wetten van het leven

Waarom maken leraren zich toch altijd zo klein? Ik bedoel, minister Plasterk roept iets onverstandigs over vakanties en subiet verschijnen in de media nog net niet overspannen collegae die de gelofte van de werkdruk afleggen. Dit ‘we hebben het zo zwaar’ vergiftigt het grote meningenspel, waarin we vervolgens de klappen krijgen waar we om vragen. Een internetenquête wijst uit dat meer dan de helft van de onderzoekspopulatie het plan van Plasterk verstandig vindt. Commentaren in kranten zijn opvallend mild voor de bewindsman. Inmiddels is het stof neergedaald, tijd voor een analyse dus.
Wat is hier aan de hand? Schoolvakanties zijn een mondiaal fenomeen, in Nederland zijn ze niet bijzonder lang, klaar zou je zeggen. Kennelijk niet en dat komt door de vermenging met een ander probleem. De werkdruk is hier hoger dan in het buitenland en dat breekt op. Niemand hoeft voor de klas, het is nog steeds een keuze. Een besef dat tot in de verste uithoeken van de samenleving is doorgedrongen, met naderende personeelstekorten als resultaat. Prima, want de historie leert dat bij schaarste de oeroude wetten van het leven in ons voordeel werken.
Mijn vader kreeg bijvoorbeeld half jaren vijftig zijn eerste baan, verdiende weinig en verwerkte veel leerlingen. Mijn moeder noemt het de periode van de fatsoenlijke armoede. In de jaren zestig steeg de welvaart, kwamen de babyboomers in de puberteit, nam het belang van scholing toe en volgden de Toxopeusrondes. Deze algemene salarisverhogingen brachten een legendarische welvaartstoename. Begin jaren tachtig kwam de kentering. De leerlingenaantallen daalden en de overheid raakte de controle over de financiën kwijt. Dus bij mijn start in 1985 verdiende ik na aftrek van ziektekostenpremies een bijstandssalaris. Voor dat schamele bedrag verzorgde ik meer lessen dan mijn vader ooit gegeven heeft. De jaren negentig maakten alles erger. De toenmalige minister Ritzen stopte de grilligheid van zijn uitgaven door middel van budgettering van instellingen. Bij begrotingsmeevallers gooide de politiek af en toe wat extra’s over de muur en riep er dan achteraan: ‘Geef die leraren ook wat.’ Bestuurders hadden het echter vooral druk met organisatiedoelstellingen.
Met dank aan het naderende lerarentekort zijn de bordjes eindelijk verhangen. De Lissabondoelstelling belooft vanaf 2010 aan 50 procent van de jeugd een diploma hoger onderwijs. De samenleving eist kwaliteit voor de klas, die is er niet en dus zitten wij in de drivers seat. Maar dan moeten we wel zelfbewust het stuur pakken en gas geven. Cashen van onze mooie positie lukt alleen als we richting resultaat durven te koersen.
Waarde collegae, er hangt een mooie deal in de lucht. De werkdruk kan niet omlaag, geeft niks, we regelen dat zelf, met minder flauwekul en meer lesgeven valt efficiencywinst te boeken, de vakanties gebruiken we voor herstel. Dat alles onder één voorwaarde: de politiek betaalt! Wij eisen Plasterk-rondes! Bij afwijzing laten we voelen dat we onmisbaar zijn en gaan in staking. De wetten van het leven zijn eenvoudig. Op een overtreding volgt nog steeds een sanctie.