blad nr 19
4-11-2006
auteur T. van Haperen
Column

Canoniseren

Waarom was die canon zoveel in het nieuws? Omdat het een uitstekend idee is natuurlijk! Kunnen we weer over Karel V praten. Of Rembrandt. Lijkt me goed voor de maatschappelijke cohesie. Ja, natuurlijk staat het richtsnoer met vijftig vensters in de geschiedenisboeken, maar ze zijn niet geleerd. Dat punt maakt de commissie overtuigend. Het antwoord luidt: het vak terug naar de leraar. Die moet verhalen gaan vertellen. Eerst inhoud, dan werkvorm. Na al die leerprocesterreur is dat een verademing. Hoe het in de praktijk werkt? Schoolleiders halen het vak geschiedenis uit het leergebied mens en maatschappij. Vakleraren hangen die wandkaart op, surfen naar de website en kopen boeken. Vertellen over Erasmus of Spinoza lijkt me voor de collegae die dol zijn op het invullen van werkboeken een hele toer. Dus dat wordt lezen. Prima toch? Lekker met het vak bezig zijn.
Weet je, dit is pas het begin, we gaan de hele handel canoniseren. Volgens de Volkskrant wil de bètahoek er ook één. Ronald Plasterk gaat met een aantal prominente natuurwetenschappers op onderzoek. Na een jaar is de bèta canon een feit. Letterlijk stelt Plasterk in het programma Buitenhof: ‘Geschiedenis wordt geschreven door alpha’s, maar de geschiedenis wordt gemaakt door bèta’s.’ Het zijn de exacte wetenschappen en de technologie die dit land opstuwen in de vaart der volkeren.
Valt weinig tegen in te brengen, maar ik heb wel een aanvulling. Nederland is ook een handelsnatie en daarom moet er een economische canon komen. Uit onderzoek van De Nederlandsche Bank naar financiële kennis blijkt dat slechts 40 procent van de 1500 ondervraagden vijf simpele vragen over rente en inflatie foutloos beantwoordt en slechts 6 procent acht vragen over beleggen goed doet.
De minister van Onderwijs illustreert de noodzaak van een economische canon treffend. Nova vroeg haar naar de daling van de onderwijsuitgaven als percentage van het bruto binnenlands product (bbp). In 1975 was dat ruim 7, nu net 5. De bewindsvrouw ziet het probleem niet. Liever een laag percentage van een hoog bbp dan andersom, want dan is het bedrag groter.
Dat is niet zo’n handige opmerking. Een groter geldbedrag zegt namelijk weinig over echte bestedingen, vanwege de inflatie. Een lager percentage van de welvaart naar onderwijs toont daarentegen een relatieve verzwakking van de sector aan. Anderen nemen namelijk de rest van het bbp voor hun rekening. Bovendien was Nederland in 1975 een industriële samenleving. Nu is het een kenniseconomie. Als dan het concurrerende buitenland ook nog eens verhoudingsgewijs meer besteedt, betekent dit welvaartsverlies.
Kinderen nemen straks zelfstandig financiële beslissingen en moeten dit soort redeneringen kunnen maken. Ik draaf door? Dit heeft niks met de canon te maken? Ik wil gewoon beter onderwijs? Maar dat is toch altijd de drijfveer? De cultuurhistorische, de natuurwetenschappelijke en mijn economische canon staan in de programma’s. Maar die hebben amper betekenis. De leerinhoud vormt onvoldoende. Hoe dat komt? Weet je wat deep throat zei, na een gelijksoortige vraag van Bob Woodward en Carl Bernstein? Follow the money! Maar dat is misschien meer iets voor de internationaal cultuurhistorische canon.