Kennedy in de klas

De archieven van de publieke omroepen worden op internet gezet. Het ministerie van Onderwijs steekt miljoenen in de operatie, zodat docenten de beelden in de klas kunnen gebruiken. “Ze zien liever een filmpje dan mijn hoofd.”

Waarom zou je een halfuur iets voor de klas staan uitleggen, als je het je leerlingen in een paar minuten kan laten zien? Vic van de Reijt is blij met zijn digitale schoolbord in groep 5 van openbare basisschool de Tweesprong in Breda. “Als ik de werking van een sluis moet uitleggen, kan ik dat allemaal mooi vertellen met plaatjes uit boekjes. Maar ik kan ook een filmpje op het bord aanzetten.”
Om misverstanden te voorkomen: het is geen gemakzucht van de docent. Van de Reijt mag zich behalve groepsdocent ook nog ict-coördinator noemen op de Bredase basisschool, die zo’n 190 leerlingen telt. “Het ging laatst over de middeleeuwen. Nou, daar heb ik een paar korte filmpjes over laten zien en het kwam helemaal tot leven. Een filmpje uit een televisieprogramma doet veel meer met ze dan een droge tekst. Zeker ook voor taalzwakke leerlingen.” Of zoals Van de Reijt het zelf altijd maar typeert: “Ze zien liever een filmpje dan mijn hoofd.”
Die videofragmentjes tilt hij uit de kaartenbak van Teleblik. Het ministerie van Onderwijs heeft miljoenen euro’s gestoken in het project, dat tegen het eind van het jaar tienduizend uur aan film- en videomateriaal uit de archieven van de publieke omroep online wil hebben gezet. Naast complete afleveringen van bijvoorbeeld journaaluitzendingen, Willem Wever en Het Klokhuis, worden onderwerpen ook tot opzoekbare fragmenten en clipjes verknipt. Een audiovisuele bronnenbank, zoals dat heet, die in april dit jaar de deuren opende voor het basis- en voortgezet onderwijs. Het mbo komt ook aan de beurt, maar moet nog even wachten.

Inlogcode
Voor Teleblik is achter de schermen een pact gesloten tussen drie verschillende partijen: het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid (dat de audio- en videoverzameling in beheer heeft), Teleac/NOT (voert de redactie en selecteert de fragmenten) en Kennisnet Ict op school (zorgt voor de digitale dienstverlening). De partijen verdelen de projectsubsidie van 4,5 miljoen euro die in elk geval tot eind volgend jaar voortbestaan en ontwikkeling van de videocatalogus moet garanderen. Waar het geld daarna vandaan komt, is nog niet bekend.
“Wat ik zelf erg fraai vind, zijn de polygoon journaals”, zegt Tom Brink, projectbegeleider bij Beeld en Geluid en van huis uit geschiedenisdocent. “Klassiekers als Kennedy’s ‘Ich bin ein Berliner’ en Martin Luther King’s ‘I have a dream’ zitten erin. En het maakt een eind aan dat gesleep met videorecorders en karren door de gang.”
Dat scholen een inlogcode moeten aanvragen, heeft een reden. Veel van het materiaal is namelijk auteursrechtelijke beschermd. “We hebben een overeenkomst met de publieke omroep gesloten”, legt Brink uit. “Die houdt in dat we hun materiaal online mogen aanbieden, op de voorwaarde dat wij garanderen dat het alleen voor educatieve doeleinden wordt gebruikt. Daarom hebben we de filmpjes achter een code gezet die alleen aan scholen wordt verstrekt.”
Toegang tot Teleblik kost de scholen niets. Volgens eigen opgaaf zijn er nu 3700 scholen in het basis- en voortgezet onderwijs die zich hebben gemeld voor een toegangscode. “Ik heb de indruk dat het goed gaat. Er hebben al veel scholen een code aangevraagd om ervan gebruik te kunnen maken”, aldus Brink. Toch zijn er flink wat scholen die de digitale archieven vooralsnog links laten liggen. De belangstelling ligt nog niet op de 75 tot 85 procent van alle scholen die begin vorig jaar in het projectplan voor 2006-2007 als doelstelling werd verwacht.
Verwacht werd ook dat het feitelijke gebruik van Teleblik, te meten in websitebezoekers en bekeken fragmenten, ‘een bescheiden start kent en jaarlijks zal verdubbelen’. Meetgegevens kan projectbegeleider Brink niet overleggen, zegt hij. “We zijn er nog mee bezig, we hebben dat nog niet helemaal in beeld gebracht. Als iemand een filmpje aanklikt van drie minuten, dan zegt dat bijvoorbeeld nog niks over hoe lang iemand hem bekijkt. Het is lastig om die gegevens te analyseren.”

Voorgangers
In de praktijk zijn dergelijke projecten vaak afhankelijk van een handvol fanatieke voorgangers die op een school de kar trekken en de meute moeten meekrijgen, zoals Van de Reijt op de Tweesprong. De meeste collega’s kijken eerst de kat uit de boom, weet hij, maar je moet de vernieuwingsdrift ook weer niet overdrijven. “Ik gebruik korte filmpjes, je gaat niet 25 minuten naar het bord zitten kijken. En het moet natuurlijk wel passen binnen het lesprogramma, je moet het niet doen omdat het alleen maar leuk is.”
Bij basisschool Den Doelhof in Meijel hebben ze er wel van gehoord, van Teleblik. Er was iets met een aangevraagde licentie, maar bij navraag blijkt dat er niemand is die er het fijne van weet: die kennis is met de vorige ict-coördinator verhuisd naar een andere school.