blad nr 11
27-5-2006
auteur T. van Haperen
Column

Chinese wijsheid

Een bericht in Trouw heeft als kop ‘Toenemende interesse voor Chinese les’. Negen scholen in het voortgezet onderwijs bieden Chinees aan. Zo’n twintig andere overwegen dezelfde stap te zetten. Lesmateriaal is er nog niet. Docenten zijn bezig met de ontwikkeling, krijgen daarbij steun van wetenschappers, de klas recenseert. Wat kinderen leren en hoe dat moet, het blijft nog even onduidelijk, maar één ding is helder: een nieuw schoolvak is ready for take off.
‘Innovatief en goed voor de economie’, zo luidt over het algemeen het oordeel. Eindelijk reageert het voortgezet onderwijs eens adequaat op de veranderende realiteit. Het aandeel van China in de wereldhandel groeit en het land bezit 10 procent van de Amerikaanse staatsschuld. Ze komen, de Chinezen! Het zou mooi zijn als wij dan iets terug kunnen zeggen. Klinkt redelijk, maar dan. China exporteert producten waar wij twintig jaar geleden de kost mee verdienden. De taal van deze markten is de prijs. Te hoog? Jammer, dan halen we de T-shirts uit de Filippijnen. Een economisch argument voor Chinees op school is er niet.
Maar het kan toch wel zinvol zijn, Chinees in de klas? Dat valt te bezien. Een Nederlandse kind leert niet zo makkelijk Chinees op school. Daarvoor is de taal te vreemd. Vergelijk het met Frans, toch belangrijk binnen onze Europese cultuur. Maar met dank aan de Amerikaanse dominantie in de entertainmentindustrie wordt het steeds lastiger een flard van deze prachtige taal op te vangen, waardoor het begin van leren verdunt. Dat maakt de opbouw van kennis en vaardigheid lastig. Een leerling die spontaan iets in het Frans kan vertellen is zeldzaam, ook al hebben bevoegde leraren met uitgekristalliseerde methoden jaren aan een stuk keihard met hem gewerkt.
En dan de echte kwestie: het geld. De scholen met Chinees vallen onder een bestuur met een budget. Basiskennis en vaardigheid bijbrengen aan alle kinderen levert aantoonbaar problemen op. Tegelijkertijd floreert dit hobby onderwijs. Een klein deel onttrekt zo geld aan de grote groep. Waarom? Waarschijnlijk denken schoolleiders dat sommige ouders denken, dat hun kind met Chinees later beter terechtkomt. De school voorziet dus in een behoefte. Zet hier de zwemles in het basisonderwijs naast. Wel of niet verdrinken is geprivatiseerd, Chinees komt uit het schoolbudget.
In NRC Handelsblad bekritiseert Frist van Oostrom, president van de Koninklijke Academie van Wetenschappen, de wildgroei aan studierichtingen in het hoger onderwijs. Het aanbod van bachelors en masters lijkt volgens hem steeds meer op de menukaart van een slecht Chinees restaurant. Studenten raken verstrikt in het grote aanbod, dat ook nog eens een fors deel van de financiële ruimte opslokt, waardoor universiteiten moeilijk toekomen aan hun eigenlijke taken. Middelbare scholen lopen met hun profileerdrang in dezelfde val: Chinees, tweetalig, sport, kunst, het houdt niet op. De oude meester Lao Tse schreef ooit: ‘Dingen kunnen minder worden door groter te worden en groter worden door minder te worden.’ Volg de Chinezen in hun wijsheid… die taal is veel te moeilijk.