Een gemiste kans

Meer scholen krijgen extra geld voor achterstandsleerlingen. Omdat de Tweede Kamer dat wil, gaat de minister zich hiervoor ‘inspannen’. CDA en PvdA lieten een kans liggen om gezamenlijk een nieuw investeringsplan te eisen. Een begrotingsdebat zonder veel discussie.

De Kamerleden waren het maar op weinig punten met elkaar eens tijdens de behandeling van de onderwijsbegroting 2006. Alleen over de nieuwe gewichtenregeling sloten de rijen zich. Nieuwkomer Paul Jungbluth, voorheen onderzoeker voor het ITS in Nijmegen, nu Kamerlid voor GroenLinks, berekende dat met de voorstellen zeker zestig procent van de autochtone achterstandsleerlingen geen extra geld krijgt. De drempel van 6,4 procent is namelijk voor veel kleine plattelandsscholen te hoog. Friesland had geprotesteerd dat het nieuwe wetsvoorstel toch niet zo gunstig uitpakte. De minister ging niet mee in hun rekensom, maar beloofde haar best te zullen doen om de 80 miljoen extra te vinden die de verlaging naar drie procent gaat kosten.
Ook een ander heet hangijzer, de manier waarop het kabinet de scholen wil verplichten de kinderopvang te regelen, liep eigenlijk met een sisser af. De meeste partijen waren niet zo gelukkig met de brief waarin het kabinet suggereert dat ook de school zelf aan de slag kan met de naschoolse opvang. De voorwaarden van de Wet op de kinderopvang zouden hierop dan niet van toepassing zijn. Ook deelden veel Kamerleden de zorg van het onderwijsveld dat invoering van dit plan in 2007 niet haalbaar is. Het VVD-Kamerlid Eric Balemans vond dat de minister in de voorjaarsnota in ieder geval met extra geld over de brug moet komen. Van der Hoeven kwalificeerde haar brief nu als een tussenstand en zei in het voorjaar met een ‘stappenplan’ te zullen komen. Wel hield ze vast aan haar idee dat scholen buiten de Wet op de kinderopvang om moeten kunnen samenwerken met buurthuizen en sportverenigingen.
Al met al leek het op een terugtrekkende beweging van de minister. Ze verklaarde zich ook bereid om met het onderwijsveld te gaan overleggen. De bonden hadden, samen met besturen en andere organisaties uit het onderwijs, een brief op poten gestuurd. Vooral omdat ze het tijdstip van 1 januari 2007 onhaalbaar vinden.

Investeren
Merkwaardig genoeg vroeg zowel oppositiepartij PvdA als het CDA om een meerjarig investeringsplan voor onderwijs en onderzoek, maar ze konden elkaar niet vinden in één motie. Lia Roefs (PvdA) verweet het kabinet wel te strooien met incidenteel geld maar niet structureel te investeren. Ze vond het ‘goedkoop’ van CDA’er Jan de Vries dat hij nu ‘goede sier’ probeerde te maken door te vragen om een langetermijnvisie, terwijl het CDA volop invloed kon uitoefenen op bijvoorbeeld het Innovatieplatform.
Jan de Vries speelde een vreemde dubbelrol. Hij verweet de PvdA kritiek te hebben op het kabinet - dat had wel degelijk laten zien dat onderwijs en onderzoek prioriteit hebben - maar confronteerde vervolgens de minister met de conclusies van het Centraal Planbureau dat Nederland nog steeds te weinig doet aan de kenniseconomie. Een gemiste kans. De motie van De Vries kreeg nu geen meerderheid. De PvdA gaat een eigen plan produceren.

Schaal 12
Het ITS-onderzoek in opdracht van de AOb naar de functiewaardering in het voortgezet onderwijs (het Onderwijsblad 21) werd door Ursie Lambrechts (D66) aangehaald als bewijs dat het onderwijs steeds minder aantrekkelijk wordt voor academici. Uit het onderzoek blijkt dat de hoge schalen tegenwoordig alleen nog naar bestuurders gaan en dat er nauwelijks nog nieuwe schaal 12-functies beschikbaar zijn voor docenten. Het leek haar daarom onwaarschijnlijk dat mensen met veel vakkennis nog het onderwijs zullen binnenkomen. Samen met alle andere partijen, behalve het CDA, diende ze een motie in waarin de regering wordt verzocht om samen met de sociale partners te bevorderen dat er meer schaal 12-functies voor docenten beschikbaar komen. Van der Hoeven wilde de kwestie rond schaal 12 wel onderzoeken, maar wees erop dat dit toch vooral een zaak is van het overleg tussen werkgevers en werknemers.
De Kamer heeft nog steeds moeite met het op afstand regeren. Autonomie van de school wordt aan banden gelegd als dat zo uitkomt. Zo vond het SP-Kamerlid Fenna Vergeer dat er duidelijk in de wet moet worden aangegeven wanneer er sprake is van ‘onderwijstijd’ en wanneer niet. Volgens haar is er alleen sprake van onderwijstijd als er een docent aanwezig is. Scholen zouden anders maar al te snel naar goedkope oplossingen zoeken en leerlingen aan hun lot overlaten, onder het mom van bevordering van de zelfwerkzaamheid.

Wachtlijsten
De aanwezigheid van wachtlijsten voor het speciaal onderwijs, in het bijzonder bij cluster 4, is nog steeds niet opgelost. Angelien Eijsink (PvdA) vond dat er nu oplossingen moeten komen voor de kinderen die dringend naar het speciaal onderwijs moeten, meestal wegens ernstige gedragsproblemen. De suggestie van Van der Hoeven dat er toch een voorstel ligt voor een nieuwe zorgstructuur viel niet in goede aarde, aangezien die bedoeld is voor het jaar 2010. Volgens Eijsink zijn al die wachtende kinderen ‘sociale bommetjes’. In een motie verzoekt ze de regering ‘alles te doen wat nodig is om de wachtlijsten op te lossen en tegen te gaan’.
Eijsink verweet de minister overigens het politiek debat uit de weg te gaan door bij ieder kritisch punt te verwijzen naar overleg dat nog moet plaatsvinden of nieuwe wetsvoorstellen. Het gebrek aan politiek debat kwam echter ook door de Kamer zelf. Discussie was er eigenlijk nauwelijks, de begroting 2006 werd zonder veel moeite door de Kamer geloodst.
Hoe de minister later herinnerd wil worden, vroeg het LPF-Kamerlid Kraneveldt. Van der Hoeven: “Ik hoop dat de professionals in het onderwijs zullen zeggen dat zij in deze jaren weer ruimte hebben gekregen om hun werk goed te doen.” Lambrechts voegde daaraan toe dat ze hoopte dat de bewindslieden ook herinnerd zouden worden als degenen die een kentering teweegbrachten in het grote aantal schooluitvallers. Maar daar ging het debat dus helemaal niet over.