blad nr 21
3-12-2005
auteur . Overige
Column

Uit de kunst

Onderwijs is meer dan het overdragen van kennis. We doen ook pogingen om ons culturele erfgoed over te brengen. Dan ligt het voor de hand om aan literatuur te denken, maar er is meer. Wat te denken van muziek en kunst? Aandacht voor ons culturele erfgoed helpt leerlingen niet alleen zich te ontwikkelen, maar is ook eigenbelang. Zij zijn straks degenen die de belasting betalen om al die Van Goghs en Appels te beschermen en wanneer ze daar de waarde niet van in zien, tja… Wat zal er dan van die schilderijen worden? Het grofvuil?
Om dit te voorkomen, togen wij naar het Stedelijk Museum. Ik let dan ook goed op, want bij het overbrengen van de culturele waarden op mij is er ook wat fout gegaan. Toegegeven, ik zal De Nachtwacht niet weer boven een open haard hangen. Ik zou er dan nog een stuk vanaf moeten snijden en ik snij moeilijk recht.
Wij vonden onze gids. De rondleiding zou leiden langs een tentoonstelling van ene Koning, een schilder die Nederland ontvlucht was en zich in Amerika had gevestigd. Onze gids was zeer bewogen met het werk van Koning. Ze kon vol overgave vertellen, ook over het leven van de schilder. Even overwoog ik of ze een relatie met hem gehad kon hebben, zoveel overgave.
Het werk van Koning is te typeren als ‘modern’. Ik noem alles modern wat niet een redelijk getrouwe weergave van de werkelijkheid is. Van Gogh kan er nog net mee door. Meestal zie ik wel wat hij geschilderd heeft. Zo niet bij Koning. Maar onze gids kon met haar geestdriftige verhalen toch iets uit de schilderijen naar voren halen wat ik er zelfstandig niet in gezien zou hebben. En ook sommige leerlingen zag ik nu en dan knikken, hoewel de meesten hun lege blik behielden.
In het begin was het niet zo merkbaar, maar nu viel het me toch op: de gids moest harder gaan praten en de afdelingsleider, die ook mee was, moest steeds strenger kijken. Ik constateerde dat we langzamerhand een punt bereikten van overvoering. Het moest maar snel afgelopen zijn. De blikken van mijn pupillen waren niet leeg meer. Er werd gezocht naar manieren om de boel een beetje op te vrolijken.
In het kader van als de aandacht verslapt, betrek de leerlingen er dan bij, stelde de gids een open vraag bij een van de laatste schilderijen. “Wat miste de schilder hier nu, als je naar dit schilderij kijkt?”
Doodse stilte. Terecht, want ik zag het ook niet. We keken allen naar een groot doek, dat vol gekliederd was met een plamuurmes of zo.
Opeens werd de stilte doorbroken door Dennis. “Zijn penseel”, stelde hij vragend voor. Aan het gelach te oordelen, was iedereen het met hem eens. Ik proestte gezellig mee.
Naar het gezicht van de gids en de afdelingsleider te oordelen, was het het foute antwoord geweest, terwijl het zo goed was opgemerkt.
Ik realiseerde me dat we ze niet alleen moesten laten kennis maken met al die kunst, maar vooral met de kunst van het wenselijke antwoorden geven. Voor je mening uitkomen is geen kunst… tenzij je beroemd bent.