blad nr 5
5-3-2005
auteur D. Hollander
Redactioneel

Godsdienstvrijheid of discriminatie

Er mogen geen nieuwe scholen meer worden opgericht als de kans groot is dat er meer dan tachtig procent achterstandsleerlingen naar toe komen. Het plan van onderwijsminister Van der Hoeven wordt alom gezien als een poging om te voorkomen dat het aantal islamitische scholen onstuimig groeit. Dit tast de vrijheid van onderwijs aan, roepen tegenstanders. VVD en PvdA presenteerden onlangs eigen opvattingen over die vrijheid.

@Het verst gaat de VVD, onder wier dwang minister Van der Hoeven met haar voornemen kwam. Vorige maand publiceerde een commissie onder voorzitterschap van burgemeester van Leeuwarden Geert Dales een nieuw Liberaal manifest, getiteld 'Om de vrijheid'. Het voor het onderwijs belangrijkste voorstel is om een beperkende zin toe te voegen aan de vrijheid van onderwijs geven: 'mits het onderwijs vrij is van discriminatie op levensbeschouwelijke gronden en voorts gebaseerd op aanvaarding van de bestaande Nederlandse rechtsorde'. Het lijkt puur een aanval op het islamitisch onderwijs, maar de protestants-christelijke krant Trouw ziet er nog wel meer in: de auteurs van het manifest kiezen principieel voor inperking van de tolerantie. Zij verklaren het non-discriminatiegebod bovengeschikt aan de vrijheid van onderwijs. Een politieke partij als de SGP, orthodox-gereformeerde en -islamitische scholen en instellingen zouden voor hun voortbestaan kunnen vrezen.
Het Liberaal manifest spreekt sussend dat de gewone christelijke en algemeen bijzondere scholen kunnen blijven voortbestaan. En ook de islamitische scholen als ze maar voldoen aan de grondwettelijke eis.
Ook de PvdA wil 'iets' met de vrijheid van onderwijs, maar dan zonder artikel 23 aan te tasten. Onder de titel 'Ouders en scholen samen sterk' komt Tweede-Kamerlid Hamer met een aantal voorstellen. Minister Van der Hoeven heeft niet in de gaten dat de positie van het openbaar onderwijs is verslechterd. Dat moet (terecht) alle leerlingen accepteren, maar moet zich bovendien aan veel meer regels houden dan het bijzonder onderwijs. De PvdA stelt voor dat alle scholen een acceptatieplicht krijgen om op die manier de keuzevrijheid van ouders te versterken. Dat lijkt nogal overbodig omdat het slechts bij een beperkt aantal bijzondere scholen speelt. Naar toenemende bureaucratie riekt het voorstel dat scholen een leerlingpopulatieplan moeten maken. Scholen stellen samen dit plan op in opdracht van de gemeente. Op die manier kan, denkt de PvdA, een gelijkwaardige belasting over scholen van leerlingen met een achterstand ontstaan. Wel nuttig is de suggestie om ouders betere voorlichting te geven over tijdige aanmeldingsprocedures. Ouders met een lage opleiding vissen vaak achter het net, zowel in primair als voortgezet onderwijs, omdat zij er geen idee van hebben hoe dat allemaal moet.
De AOb heeft, zo reageert bestuurder Liesbeth Verheggen, niet echt behoefte aan een fundamentele discussie over het vrijheidsartikel 23. Zeker niet als het er om gaat maatregelen te treffen voor het islamitisch onderwijs die anders zijn dan voor het streng gereformeerde of evangelische onderwijs.