blad nr 12
16-6-2001
auteur . Overige
Redactioneel

Homo's zijn normaal, zolang ze maar niet te dichtbij komen

Homo's moeten niet te dichtbij komen en leerlingen schelden elkaar voor homo uit. Het gaat nog altijd niet zo best met de acceptatie van homoseksualiteit in het tolerante Nederland. En het zijn echt niet alleen de allochtonen die er veel moeite mee hebben. Docenten, leerlingen en COC-voorlichters vertellen hun verhaal. De bel gaat. Maarten Jongeneelen (31), Eva* (23) en Petra van Liempt (27) van het COC Utrecht lopen samen met de docent naar het lokaal van een vier-havo van het Meerwegencollege in Amersfoort. De eerste van de drie klassen die vandaag voorlichting krijgen. Terwijl ze door de gangen van de school lopen worden ze door leerlingen van alle kanten bekeken. "Ze weten dat we van het COC zijn", zegt Eva. Petra vertelt dat ze is meegekomen om te kijken hoe haar collega's het doen. Zij wil in de toekomst ook voorlichting geven. De leerlingen wordt gevraagd om in een kring te gaan zitten. Ze luisteren aandachtig toe en ook bij het associatiespel blijft het stil. Waar denk je aan als je het woord homoseksualiteit hoort? Mannen, vreemd, normaal, anale seks, Gay games en dat moet je zelf weten', worden voorzichtig genoemd. Langzaam komt de groep los. 'Vooral die Gay parade vind ik echt onzin. Waarom moet dat nou? Je kunt toch ook gewoon normaal doen. Mijn ouders hebben ook homoseksuele vrienden en die doen ook normaal. Je krijgt er een verkeerd beeld van', roept Femke. 'Waarom denk je dat die groep steeds in beeld komt? "Normale homo's' zijn niet interessant genoeg", reageert Maarten. "Het is wat de media laten zien tijdens de Gay parade", vult Eva aan. Stel een klasgenoot vertelt dat hij of zij homo is. Hoe ga je daar dan mee om? "Ik zou het wel moeilijk vinden en ik denk ook dat veel mensen op school het raar zouden vinden", klinkt hier en daar uit de groep. Het woord 'homo' wordt op de school als scheldwoord gebruikt. "Ik doe dat ook wel eens maar ik bedoel er niets mee. Het is een grapje", vertelt Femke. Maarten: "Stel je nou eens voor dat je tegen iemand zegt: hé Turk." Er klinkt geroezemoes. Zoiets zouden ze nooit durven zeggen. Dan krijg je de hele familie over je heen. Maarten maakt ze duidelijk dat het net zo kwetsend is. De bel gaat, de drie kwartier zijn om. De jongens uit de klas zijn meteen weg. De meisjes blijven achter om nog wat vragen te stellen. Vooral Femke is geïnteresseerd. "Wat vind je zo aantrekkelijk aan meisjes?", vraagt ze aan Eva. "Is het omdat ze zo lief zijn?" Vijandig De tweede vier-havo bestaat voornamelijk uit jongens. De vijandige sfeer is bij binnenkomst al voelbaar. Maarten stelt zich voor. "Als je iets aan een homo wilt vragen dan is dit je kans." Ik wil er niets over weten. Ik wil ze gewoon niet tegenkomen. Ze doen raar. Je hebt twee soorten homo's. Flikkers die aan je willen zitten en de normale", zegt Timothy. Op de vraag van Maarten hoe homo's er volgens de klas uitzien en zich gedragen hoor je voornamelijk: verwijfd. Vooral dat handje irriteert hen. Het lukt Maarten en Eva niet om de groep op andere gedachten te brengen. Is het niet zo dat iedereen zich mag gedragen hoe hij of zij wil? Als je je daarbij prettig voelt dan moet dat toch kunnen? Timothy en Ryan doen niet meer mee met de discussie en hebben het over andere dingen. Als de docente ze uit elkaar haalt, wordt de sfeer er niet beter op. Timothy: "Het interesseert me gewoon niet." Na afloop lopen de voorlichters naar de koffiekamer. Maarten ziet er moe uit. "Dat was echt een heel intolerante groep. Ze pakken je op de voorbeelden die je geeft. Op die manier kun je niet echt iets duidelijk maken." Ook Eva heeft het nog nooit zo erg meegemaakt. In de laatste groep gaat het anders. Er is meer discussie en leerlingen durven te zeggen wat ze denken. Leerling Harry vraagt de anderen wat ze vinden van de uitspraak van imam El Moumni dat homoseksualiteit een besmettelijke ziekte is. Hier en daar klinkt bullshit. "Het is helemaal geen besmettelijke ziekte", zegt Anne. "Ik zou me ook niet anders gedragen als iemand in de klas vertelt dat hij homo is. En als ze hem zouden pesten, dan zou ik hem verdedigen², zegt Sven rustig. De rest van de groep luistert aandachtig. Sven is nogal populair in de klas. Een van de weinigen die zich zo kan uitlaten zonder er later mee gepest te worden. Voorlichting heeft zeker effect, zegt Maarten. Volgens Eva blijft er altijd wel iets hangen. "Ook bij zo'n lastige groep. Ik kan er nog steeds niet over uit hoe die tweede groep reageerde. Het waren niet alleen maar de jongens maar ook een paar meisjes die ontzettend dom deden. Ja, sorry hoor, meer kan ik er echt niet van maken." Erwin Kunnen is leraar natuurkunde en geeft les aan de derde tot en met de zesde klas havo/vwo op een school in Breukelen. Mijn homoseksualiteit heeft een voorbeeldfunctie op school. Ik zelf heb dat vroeger op school heel erg gemist. Het werd doodgezwegen", zegt Erwin Kunnen. Hij heeft er bewust voor gekozen om open te zijn over zijn seksuele voorkeur. "Als je eenmaal een naam hebt op school, dan kom je daar niet meer van af. Je bent dan ook echt de homo van de school. Die stempel heb je dan, maar ik vind dat eigenlijk best wel leuk." Kunnen merkt dat het onderwerp vooral heel erg leeft bij de tweede en derde klassen. "Ze zijn er op die leeftijd veel mee bezig. In de vierde, vijfde en zesde klas zijn ze die fase een beetje voorbij." Er is volgens hem een verschil tussen autochtoon en allochtoon. "Bij allochtone jongeren - dat was voornamelijk op mijn oude school - merkte ik dat ze het hele onderwerp homoseksualiteit niet kenden. Er wordt thuis weinig over seks gesproken en over homoseksualiteit al helemaal niet. Ze hebben vaak een grote kennisachterstand." De natuurkundeleraar vertelt dat allochtone leerlingen in het algemeen bottere uitspraken doen, ze zijn directer. En dat geldt voornamelijk voor de jongens. "Na dat interview onlangs met imam El Moumni, die zei dat homoseksualiteit een ziekte is, heb ik veel reacties gekregen van allochtone leerlingen. Leerlingen worden erdoor gesterkt in het idee dat homoseksualiteit verkeerd is. Er werden dingen geroepen als 'zie je nou wel dat homoseksualiteit niet kan'. Het is aan mij om ze duidelijk te maken dat je zoiets niet kunt zeggen. Natuurlijk is er vrijheid van meningsuiting maar je mag mensen niet beledigen en discrimineren." Hij is van mening dat allochtone leerlingen vaak niet weten hoe ze moeten omgaan met vrijheid van meningsuiting en vrij gedrag. "Ze gaan het dan op school uitproberen. Ik weet zeker dat niet alle islamieten achter de uitspraak van de imam staan. Maar het brengt wel schade toe aan islamieten in het algemeen en het zorgt voor een hoop onrust." Frank Kortenaar is leraar aardrijkskunde en geeft les aan de eerste en tweede klas havo/vwo. Frank Kortenaar* heeft in tegenstelling tot Erwin Kunnen er voor gekozen om niet op school te vertellen dat hij homo is. "Mijn collega's weten het wel maar de leerlingen niet. Ik ben beginnend leraar en ik wil geen risico lopen er problemen mee te krijgen. Het is een beetje zelfbescherming. Je loopt het risico dat je dan de homo van de school wordt en daar heb ik geen zin in." Toch zou hij er geen geheim van maken als leerlingen hem er naar zouden vragen. "Ik zou dan wel eerlijk antwoord geven. Misschien dat ik het als middel zou aangrijpen om voorlichting te geven over homoseksualiteit. Ik vind ook dat het COC heel goed werk doet met het geven van voorlichting op scholen. Bij mij op school wordt er geen voorlichting gegeven. Als ik over een tijdje sterker in mijn schoenen sta, dan zal ik er misschien wel op school over beginnen."

* Wilde niet onder eigen naam in de publiciteit.

Max Barneveld is leraar scheikunde en verzorging en geeft les aan de eerste tot en met de zesde klas op een gymnasium. Max Barneveld* heeft vorig jaar een vervelende tijd op school gehad. "Het begon met een brief van twee jongens waarop stond 'Max Barneveld, homo'. De rector heeft ingegrepen en de jongens meteen geschorst." Helaas was het toen nog niet afgelopen want kort daarna had iemand 'Max Barneveld zuigt jongens af op deze kutschool' op het bord geschreven. "Dat heeft me toen zo gekwetst. Ik was ook bang dat mensen die verhalen zouden gaan geloven. Je beseft niet hoe discriminatie voelt totdat je het zelf meemaakt. Mensen zien de ernst er niet van in en denken dat het gewoon de leraar pesten is. Het effect is veel groter." Na het incident vond hij dat niet alleen de daders er op aangesproken moesten worden maar ook de rest van de klas. "Het ging mij niet alleen om de jongens die het gedaan hadden maar ook om degenen die er niet tegenin waren gegaan. De klas bleef doodstil, er kwam geen enkele reactie. Ik vond het heel moeilijk omdat je natuurlijk niet weet hoe ze zullen reageren. Maar ik denk wel dat de boodschap is overgekomen." Volgens hem is er een groot verschil hoe jongens en meisjes op het onderwerp reageren. "Jongens schelden elkaar ervoor uit omdat ze bang zijn ervan verdacht te worden. Meisjes hebben dat probleem niet. Als ik het woord homo hoor, dan probeer ik ze wel duidelijk te maken dat zoiets kwetsend kan zijn voor een ander." *Wilde niet onder eigen naam in de publiciteit.

Mohcine en Nadir Mohcine (14) van Marokkaanse afkomst doet mavo/havo op een school in Gouda. "Bij mij op school wordt er geen voorlichting gegeven over homoseksualiteit. Ik vind het eerlijk gezegd ook niet nodig. Ik krijg les van docenten die homo zijn, maar dat maakt mij niet zoveel uit." Ook Nadir (13), die in de brugklas zit van een havo/vwo in Rijswijk, vindt voorlichting niet nodig. "Als leerlingen meer willen weten dan stappen ze wel naar een leraar of mentor toe." Over de uitspraken van imam El Moumni is Mohcine heel kort. "Ik ben het wel met hem eens maar hij had het niet zo op tv moeten zeggen." "Het is verboden in de islam maar wat niet-moslims doen moeten ze zelf weten. Als zij met mannen om willen gaan dan is dat hun probleem", vult Nadir aan. Het woord homo wordt ook door Mohcine en zijn vrienden als scheldwoord gebruikt. "Er wordt om gelachen en we bedoelen er verder niets mee. Als een goede vriend mij zou vertellen dat hij homo is dan zou ik hem niet anders behandelen. Als hij mij maar met rust laat", voegt hij er lachend aan toe. Dat geldt ook voor Nadir. "Het maakt mij niet zoveel uit maar als hij raar gaat doen dan wordt het een ander verhaal." Tarik (15) zit op een vbo in Gouda. Bij hem op school wordt het woord homo nooit als scheldwoord gebruikt. "We hebben het er eigenlijk nooit over. Het is niet echt een probleem op school." Mohcine vindt niet dat er een verschil is tussen allochtone en autochtone leerlingen. "Het enige verschil is dat allochtone jongeren die er moeite mee hebben, meteen zeggen waar het op staat. Ze kunnen dan inderdaad gekke dingen zeggen. Autochtone leerlingen zeggen vaak met andere woorden hoe ze erover denken. Op school merk ik in ieder geval geen verschil." Voor jongens die homo's in elkaar slaan, hebben Mohcine, Tarik en Nadir geen goed woord over. "Je moet nooit mensen in elkaar slaan. Dat is gewoon fout. Het komt denk ik ook doordat ze elkaar opstoken en als je niet meedoet dan ben je een mietje", zegt Mohcine.