Turkse meisjes identificeren zich met me

³Een geschenk uit de hemel², noemt pabo-student Selma Imirze de Echo-award die ze in maart kreeg uitgereikt. Een prijs die werd bedacht om het hoger onderwijs bij allochtonen te promoten. ³Niet alleen komt er voor de hbo¹s en universiteiten meer aandacht omdat ik deze prijs krijg, maar ook voor de pabo. Die wordt door allochtonen vaak vergeten.²

Selma Imirze houdt niet van stilzitten. Ze is nu derdejaars pabo-student op de Hogeschool Domstad in Utrecht. Die opleiding doet ze versneld, iets wat haar er niet van weerhoudt om zich volop voor de school en haar medestudenten in te zetten. ³Het geeft me een kick om mee te kunnen beslissen, daarom zit ik in de medezeggenschapsraad van de pabo. Ook ben ik op veel studiebeurzen te vinden om voorlichting te geven en zet ik me in voor de open dagen. En als er ergens een leuk debat is over onderwijs of allochtonen, dan kom je me daar vaak tegen.² Selma omschrijft zichzelf dan ook als zeer betrokken en heeft daar een grondige reden voor: ³Ik heb erg veel ideeën. Misschien zijn ze niet allemaal even goed, maar als ik maar één persoon overtuig dat allochtonen hersenen hebben, dat het niet alleen maar schoonmakers zijn, dan bereik ik wat ik wil. Er is de laatste tijd wel veel veranderd. Zo zet de Hogeschool Domstad zich erg in om meer allochtone studenten op school te krijgen, maar het is nog niet klaar met de Nederlandse maatschappij. De puzzelstukjes zijn er, nu moet de puzzel nog in elkaar.²
Op de pabo van de Hogeschool Domstad zaten drie jaar geleden acht allochtonen op een totaal van 700 studenten, nu met 900 zijn het er rond de vijftig. Een vooruitgang die mede is te danken aan het promoteam dat drie jaar geleden is opgezet door Forum, in opdracht van het ministerie van Onderwijs. Selma maakt deel uit van dit team sinds ze met haar opleiding begon. Alle acht allochtone studenten van dat jaar zetten zich in voor het team en trekken langs middelbare scholen om aandacht voor de pabo te vragen, vooral bij allochtone leerlingen. ³De pabo is niet zo geliefd bij jongeren, ook niet bij allochtonen. Zij nemen toch vaak de bekende weg. Als ze bijvoorbeeld hun vwo hebben afgemaakt, kiezen ze voor een rechten of economiestudie. Ook bestaat er een aantal vooroordelen jegens de pabo. Zo zou het geen volwaardige hbo-opleiding zijn. Ze denken: ŒEen allochtoon krijgt toch geen werk in het onderwijs¹ en ŒHet onderwijs verdient zo slecht¹.² Volgens Selma is dit financiële aspect een grote hindernis om allochtonen op de pabo te krijgen. ³Voor veel van hen speelt geld nou eenmaal een grote rol. Ze zijn naar Nederland gekomen om veel te verdienen en daarna weer terug te gaan. Daarom willen er veel manager worden of advocaat. Dat geeft ook aanzien. De pabo is een stap terug, vinden er veel. En hoe dubbel het ook klinkt, aan de andere kant leeft er de angst onder allochtone leerlingen dat hun kennis van de Nederlandse maatschappij en de taal niet groot genoeg is om voor de klas te kunnen staan. Met het promoteam stellen we deze onderwerpen aan de orde en we vertellen de middelbare scholieren wat ze kunnen verwachten op de pabo. Natuurlijk laten we ze weten dat de opleiding erg boeiend en leuk is.²
Zelf had Selma geen angst dat ze de pabo niet kon afmaken wegens taalachterstand of een gebrek aan kennis. ³Ik heb geen hulp nodig gehad. Maar ik vind het wel goed dat de pabo in Rotterdam een helpdesk heeft opgezet om allochtone studenten bij te staan als ze moeilijkheden hebben. Maar zo¹n helpdesk is er ook voor autochtone studenten, zij hebben heus ook wel moeite met het maken van een werkstuk.²

Schaamte
Ook op de islamitische basisschool Aboe Daoed in Utrecht voelt Selma zich thuis. Haar eerste twee stages liep ze op deze school en nu is ze bezig er haar lio-schap af te ronden. ³Bewust heb ik voor een islamitische school gekozen want ik denk dat ik hier meer te geven heb. Er is al zoveel inzet voor autochtone kinderen en ik denk gewoon dat Turkse en Marokkaanse kinderen mij harder nodig hebben.² Ze valt opeens stil in haar waterval van zinnen en aarzelt even: ³Het is moeilijk om uit te leggen, maar als allochtoon meisje voelde ik me vroeger toch vaak anders dan anderen in de klas. Ik voelde me tekortschieten en schaamde me soms. Dan hadden we een kringgesprek en vertelden de andere kinderen over allerlei spannende dingen die ze hadden gedaan. Ik ging op zondag naar familie en ik voelde me niet op mijn gemak om daarover te vertellen. Allochtone kinderen leven vaak wat in een kleinere wereld. Ik wil hen graag helpen bij het wegwerken van hun taal- en emotionele achterstand. Daarom is het zo belangrijk voor me dat ze zich thuis voelen en aan hun trekken komen op school. Dat ze zich niet hoeven te schamen als ze andere kleren aanhebben en dat ze weten dat op bezoek gaan bij opa en oma ook leuk is. Als ik dat voor elkaar krijg, denk ik dat ze ook beter in Nederland kunnen integreren.²
Ikzelf voel me heel sterk een rolmodel hier op school. Vooral Turkse meisjes identificeren zich met me. Ik denk echt dat ze anders naar mij kijken dan naar een Nederlandse leerkracht. Mijn afkomst is een extra stimulans voor ze, want als ze mij als Turkse juffrouw voor de klas zien staan, dan denken ze misschien: Zij kan het ook, dus waarom ik niet? Er wonen in Nederland mensen van allerlei verschillende culturen en ik zou graag willen dat het onderwijs hier een afspiegeling van is. In mijn klas ben ik erg bezig met rechtvaardigheid. Ik probeer de kinderen te leren om eerlijk tegen elkaar te zijn en ze normen en waarden te leren. Dat doe ik door een beloningssysteem.² Selma begint te lachen: ²Dit systeem heb ik zo uitgebreid dat ik zelf wel eens moeite heb om het bij te houden.² Een van de door haar bedachte methodes is de regel die elke week in de klas hangt. Wie het meeste naar die regel leeft, krijgt een sticker. ³Ik had verwacht dat sommige normen en waarden heel gewoon voor de kinderen zouden zijn, maar dat is niet zo. Dus ben ik begonnen met eenvoudige regels zoals Œnaar elkaar luisteren¹, Œniet voor je beurt praten¹, Œbegrip hebben¹,Œschoppen en slaan mag niet en vloeken ook niet¹.²
Trots laat Selma haar lokaal zien. Het was leeg toen ze kwam en ze kreeg veel vrijheid om het naar eigen inzicht in te richten. Er staat een zelfgemaakte televisie van waarachter de leerlingen om beurten hun eigen jeugdjournaal mogen presenteren. Op een tafel staan Turkse theeglaasjes waaruit een groepje elke week met de juf mag drinken. Selma heeft al een aardig helder beeld over wat voor leerkracht ze wil zijn. ³Ik houd niet van dat hele strakke in de klas. Zoals al ik zei ben ik erg voor rechtvaardigheid, dus ook voor vrijheid van meningsuiting. Daarom mogen de kinderen het ook zeggen als ze het ergens niet mee eens zijn. Natuurlijk moeten ze dan wel goede argumenten hebben. Soms denk ik dat de kinderen niet in de gaten hebben dat die vrijheid niet zo vanzelfsprekend is in sommige andere landen. Met de pabo zijn we op studiereis naar Marokko geweest. Daar hebben leerlingen veel minder te vertellen. Ze spreken er alleen als de juf dat wil. Hier heeft iedereen het recht om naar school te gaan, je kunt zelfs je eigen ouders aanklagen als je dat nodig vindt! Ik vind het dan ook belangrijk om met mijn leerlingen te praten over maatschappelijke onderwerpen.²
De vrijheid die ze haar leerlingen graag wil geven, zorgt ook wel eens voor onrust in de klas. ³Orde houden vind ik soms moeilijk, maar dat is een kwestie van ervaring.² Die ervaring zal Selma nog genoeg opdoen, want waarschijnlijk gaat ze als ze de pabo heeft afgerond op de Aboe Daoedschool werken. Maar daarmee komt er nog geen eind aan alle plannen die ze heeft voor haar toekomst. ³Ik heb van jongs af aan al dromen over wat ik wil bereiken. Ik denk erover om later ook rechten te gaan studeren. Dromen kun je niet genoeg hebben.²

Oproep
Vakwerk is een nieuwe serie over initiatieven, ideeën en projecten in het onderwijs. Bent u met iets interessants bezig of kent u iemand die in deze serie past, laat het de redactie weten via e-mail: onderwijsblad@aob.nl
of per post: Het Onderwijsblad, Postbus 2875, 3500 GW Utrecht. Vooral uit de bve-sector en het hbo zijn reacties welkom.