blad nr 22
18-12-2004
auteur . Overige
Column

Winnaars en verliezers

Nederlandse scholieren behoren tot de wereldtop in wiskunde, lezen en natuurwetenschappen. Een mooie Oeso-ranglijst! De grootste Nederlander aller tijden, de top 2000, de beste politicus van 2004, de beste 500 restaurants en zelfs ook de beste school van 2004. Aan het einde van het jaar worden de ranglijstjes opgemaakt. Wie zijn de winnaars en wie zijn de verliezers? Een dankbaar gespreksonderwerp, niet in het minst in de politiek. Wij geven graag ons oordeel over de ander. En nog liever geven wij een rangorde. Vooral als dat anoniem kan. Stemmen met de massa is veilig.
Daarin schuilt ook direct het probleem van de ranglijstjes. Hoe komen ze tot stand? Wat zijn de criteria, wat zijn de overwegingen en welke factoren zijn van invloed geweest op het oordeel van de respondenten? Emoties kunnen soms de doorslag geven boven rationele overwegingen. Voorkeuren zijn daarnaast onvoorspelbaar en grillig. Natuurlijk, zoals in het Trouw-onderzoek naar de schoolprestaties in 2004, kunnen objectieve criteria de ranglijst bepalen. Maar wat zeggen cijfers over de werkelijke kwaliteit?
Daarom is het goed de ranglijstjes over 2004 te laten zijn voor wat ze zijn. Zeker in het onderwijs. Een oordeel over de kwaliteit van onderwijs vraagt enige studie of misschien nog beter: leerervaring. Dat doet recht aan de realiteit en veelal ook de complexiteit van de schoolomgeving. Een schoolomgeving, waarin er verschillen zijn tussen leerlingen, verschillen in leermethoden, verschillen in schoolteams en verschillen in de buitenwereld. Verschillen die er mogen zijn en ook van invloed zijn op de kwaliteit van het onderwijs. Benieuwd naar die kwaliteit? Spreek er over met ervaringsdeskundigen. Met leerlingen, leraren en ouders. Een open en eerlijk gesprek over onderwijskwaliteit kan heel verhelderend zijn. Als de ranglijstjes de uitkomsten van die gesprekken bevestigen, is dat mooi meegenomen maar zeker niet zaligmakend. Dat besef moet ook bij overheidsinstanties als de onderwijsinspectie doordringen. Scholen die niet eenvoudig terugrijpen naar de ranglijstjes maar open het gesprek over onderwijskwaliteit aangaan, zijn de echte winnaars.