blad nr 20
20-11-2004
auteur R. Sikkes
Redactioneel

Lerarentekort aanpakken met grotere klassen en hoger salaris

Om het toekomstige lerarentekort op te lossen is een radicale aanpak denkbaar. Geen klassenverkleining maar grotere groepen. Het geld dat op die manier vrijkomt, kan worden gebruikt voor het fors beter betalen van leerkrachten. Daarnaast krijgen leraren meer ondersteunend personeel. Dat stelt de Oeso voor in het rapport Teachers Matter. Het rapport werd gisteren gepresenteerd op een conferentie in Amsterdam over werving en behoud van leraren.

Een tweede aanbeveling van de organisatie van westerse landen is dat leraren weer ‘eigenaar’ worden van het onderwijsproces en minder van bovenaf onderwijskundige veranderingen krijgen opgelegd. De Oeso vindt dat de lerarenopleidingen steviger moeten worden.
In veel geïndustrialiseerde landen dreigt door de vergrijzing van het lerarenkorps een lerarentekort. Daarnaast bestaan al langer zorgen over de toestroom van voldoende gekwalificeerde jongeren. Ernstig, zo constateert de Oeso in Teachers Matter, omdat uit onderzoek blijkt dat de kwaliteit van het onderwijs voor het overgrote deel wordt bepaald door de kwaliteit van de individuele leraar.
Het salarisniveau speelt een rol bij de aantrekkelijkheid van het lerarenberoep. De salarissen van leraren zijn tussen 1994 en 2002 in vrijwel alle landen gedaald, zo wordt duidelijk uit de vergelijking van de Oeso. Alleen in Griekenland, Duitsland, Turkije en Nieuw-Zeeland zijn de lerarensalarissen ten opzichte van het welvaartsniveau gestegen. In alle andere landen daalt het salarisniveau van leerkrachten.
Het imago verbeteren, betere salarissen, meer mensen interesseren voor het beroep, dat zijn de pijlers voor een andere aanpak. Landen die minder last hebben van het tekort, zoals Spanje en Frankrijk, hebben vaak een laag aanvangssalaris maar een hoog eindniveau, gecombineerd met royale regelingen voor vervroegd uittreden. Daarmee weten zij beter dan landen als Nederland te concurreren met het bedrijfsleven. Hier wordt het plafond in de salarissen relatief snel bereikt, wat ervoor zorgt dat bij een krappe arbeidsmarkt leraren eerder overstappen naar het bedrijfsleven.
De Oeso beseft dat landen niet opeens miljarden meer in onderwijs kunnen steken. Daarom stelt zij een radicaal andere aanpak voor. Geen klassenverkleining, die veel geld kost, maar investeren in de kwaliteit van leraren. Daar horen hogere salarissen bij. Tegelijkertijd worden meer onderwijsondersteuners aangesteld, waardoor de leerkrachten de grotere klassen niet helemaal in hun eentje hoeven te runnen. Meer variatie in de beloning, zoals bonussen voor werken op achterstandsscholen en voor docenten in de exacte vakken, kan ook een middel zijn om meer mensen te lokken.