blad nr 17
9-10-2004
auteur T. van Haperen
Column

De toorn Gods

Augustus 2003. Het lerarentekort in de randstad nadert de waarde onacceptabel. De onderwijswethouder van Amsterdam reageert. Het Parool legt de maatregelen uit. Aankomende leraren krijgen een Amsterdamse scholing, een Amsterdamse loopbaan en een Amsterdamse beloning. Nieuw in de stad betekent een 'inburgeringscursus': kennismaken met de bewoners en de specifieke problemen. Een school met veel probleemleerlingen is te zwaar? De gemeente regelt een andere baan in een 'makkelijker' wijk. Verder een toeslag voor leraren op scholen met veel achterstandsleerlingen, parkeervergunningen, woningen en bemiddeling bij werk voor partner. Kortom, een schitterend plan. Ook New York had een lerarentekort. Verbetering van de arbeidsvoorwaarden, met daarin een stevige salarisverhoging, loste het probleem op… succesvol onderwijsbeleid is eenvoudig.
Een jaar later evalueert Het Parool de maatregelen onder de kop: extraatjes op aan bedrijfsuitjes. Het geld ging niet naar leraren, maar naar reisjes en dinershows. Schoolleiders en bestuurders wassen hun handen in onschuld en wijzen naar de politiek: het bedrag was te laag. Adjunct-directeur Dorothea Antonissen: 'Van de tweehonderd euro bruto breng je de helft naar de belasting.' Nou sjoemelt Andrea een beetje, want als elke leerling 29 euro oplevert, betekent een beetje klas al gauw een bonus van 500 euro. Maar dan nog, al klopt die 100 euro. Ik wil niet op reis of naar een dinershow. Voor dat bedrag koop ik cd’s, mijn vrouw een paar laarzen en zo heeft iedereen zijn voorkeuren.
Dan komt bestuursvoorzitter Kerkhof aan het woord. Zijn stelling luidt: de wethouder kan zijn centen beter in zijn zak houden. 'Ik heb wel eens gehoord dat een bonus of een salarisverhoging het werkplezier zes weken verhoogt. Daarna is men het vergeten.' Een redenering die het misschien bij fabriekseigenaren in de negentiende eeuw aardig deed, maar in deze tijd toch echt niet meer kan. Overigens, zes weken aaneengesloten werkplezier, in het onderwijs, voor een paar honderd euro per jaar? Een koopje! Doen!
De conclusie luidt: Kerkhof en Antonissen stelen van hun personeel. Leugens en vreemde standpunten verzorgen de legitimatie. Toch kunnen zij ongestraft hun gang gaan. Ze opereren namelijk binnen het denkkader van het onderwijsmanagement: de politiek geeft te weinig, leraren zijn nooit tevreden en dus gaat het geld naar de organisatie. Een concreet gevolg dan maar? Een leraar die studeert voor een eerstegraads, zal het bijbehorende salaris nooit krijgen. Vakinhoudelijke studie staat gelijk aan verloren energie, geen mens die er nog aan begint. Erg? Mwaa, kinderen leren fouten en misconcepties, lastig in het hoger onderwijs. Maar wat is erg?
Onderzoeken bevestigen het keer op keer: extra onderwijsgeld bereikt de werkvloer niet en de kwaliteit holt achteruit. Politici durven niet met de vuist op tafel te slaan. Wensen van ouders, leerlingen en leraren zijn in de besluitvorming structureel uitgesloten. Daarom bid ik sinds kort. Jezus trapte ooit de tollenaars de tempel uit… dat is even geleden… maar toch… waarom niet nog een keer? Ik kijk naar boven en roep: God, doe iets! Kerkhof en Antonissen kunnen bij onweer voortaan maar beter binnenblijven.