- blad nr 13
- 26-6-2004
- auteur R. Sikkes
- Commentaar
Bomvol
Het makkelijkste middel om de kosten omlaag te brengen, is het volproppen van de klaslokalen. Vooral in de bve en het voortgezet onderwijs lijkt zo de onderwijsextensivering toe te slaan. “Wéér grotere groepen in de onderbouw”, is de noodkreet van een leraar voortgezet onderwijs. “Negentig leerlingen in een groot hok”, zo schetst een docent bve de situatie. Terwijl onderwijsgoeroes ‘het nieuwe leren’ propageren, met een intensievere ,coachende band tussen leraar en pupil, maken de bestuursbobo’s dat onmogelijk. Meer leerlingen per personeelslid, dat zal de komende tijd de koers zijn.
Een tweede trend die steeds duidelijker zichtbaar wordt, is dat scholen en instellingen besparen op de kosten per personeelslid. Een flink aantal docenten in bve en voortgezet onderwijs meldt namelijk dat scholen uiterst spaarzaam omgaan met het hoger inschalen van hun personeel. Vrijwel alle lerarenfuncties blijven op schaal 10 hangen. Daarbovenop komt dat duur personeel, docenten, na vertrek wordt opgevolgd door goedkoper personeel, zoals assistenten en instructeurs. Downgrading van een beroepenveld heet dat in de arbeidsmarkttheorieën.
Dat gebeurt al op zo’n schaal, dat het in de arbeidsmarktstatistieken van het Maastrichtse Researchcentrum voor onderwijs en arbeidmarkt (ROA) zichtbaar is geworden. In het rapport Winnaars en verliezers op de arbeidsmarkt schetsen de onderzoekers Andries de Grip en Sander Dijksman een onthutsend beeld van de situatie in Nederland. Wanneer een land streeft naar een krachtige kenniseconomie – en we hadden toch in Lissabon afgesproken dat Europa de meest concurrerende kenniseconomie zou worden – dan zou je gaandeweg een upgrading van het scholingsniveau van werknemers verwachten. Het werk wordt complexer, dus is er voor dat werk een hoger scholingsniveau nodig.
En inderdaad, al rekenend, tonen de onderzoekers aan dat het gemiddeld opleidingsniveau stijgt. In hogere functies in de journalistiek, personeelswerk, techniek en management signaleert men zelfs een snelle academisering.
Zo niet in de pedagogische sector, maakt het ROA duidelijk, daar is overduidelijk sprake van downgrading. Voor een deel is deze veroorzaakt doordat scholen tijdens de dagen van de hoogconjunctuur onmogelijk aan voldoende bevoegde mensen konden komen, maar steeds vaker door wijzigingen in de functiestructuur, door het vervangen van hoger opgeleid personeel door lager opgeleid personeel. Zoals het er nu uitziet zal dat proces de komende jaren versnellen door de enorme druk die schoolbesturen ervaren om de kosten per leerling te drukken. Vollere klassen, lagere salarisschalen, lager opgeleid personeel. En dat terwijl juist onderwijs – van basisschool tot universiteit – de motor van de kenniseconomie moet zijn en er voor moet zorgen dat al het talent een kans krijgt.
Andries de Grip en Sander Dijkman: Winnaars en verliezers op de arbeidsmarkt 1995-2000. Naar een kenniseconomie? www.fdewb.unimaas.nl/roa/