- blad nr 8
- 17-4-2004
- auteur M. Vermeulen
- Column
Verwarrende geschiedenislessen
Wandelend door het nationaal monument Kamp Vught op zondagochtend (een aanrader voor wie, liefst met kinderen, een treurig stuk Nederlandse geschiedenis wil beleven, zie www.nmkampvught.nl) moest ik denken aan het felle debat over het Nederlandse vreemdelingenbeleid. Als Jan Pronk, de voorzitter van de Vluchtelingenorganisaties Nederland, de minister van Vreemdelingenzaken, Verdonk, beticht van voorgenomen deportaties, dan slaan de vlammen snel uit het debat. Het wordt als een goedkope truc gezien om het huidige vreemdelingenbeleid te koppelen aan de nazi-deportaties uit de Tweede Wereldoorlog. Pronk is niet meer welkom in gesprekken met Verdonk en eerlijk gezegd vind ik de vergelijking ook ongelukkig, ondanks het feit dat ik het uitzettingsbeleid van deze regering nogal verachtelijk vind. We kunnen Verdonk niet betichten van etnische zuiveringen en ze stuurt ook niemand naar de gaskamers. Historische vergelijkingen zoals Pronk die maakte, helpen ons niet veel verder in dit debat.
Verwarrende gedachte 2:
Mijn eerste reactie toen ik hoorde dat de Verenigde Naties stoppen met de voedselhulp aan 600.000 Palestijnse vluchtelingen in de Gazastrook, omdat de Israëli’s het hen onmogelijk maken hun werk te doen, ging terug naar de gettovorming in Warschau. Muren bouwen, voedseltoevoer afsnijden, met tanks en bulldozers over woningen heen rijden als ongerichte represaillemaatregelen - waar hebben we het eerder gezien? Donder ik nu in dezelfde valkuil als Jan Pronk? hoe (on)vergelijkbaar is de situatie van Poolse joden in Warschau in 1940 en de Palestijnen in de Gazastrook? Hoe kan het dat in Israël, waar zoveel eerste, tweede of derde generatie slachtoffers wonen van het brute nazi-geweld, dergelijk hardvochtig optreden tegen Palestijnen blijkbaar gedoogd wordt? Welke lessen trekken de Israëli’s uit hun geschiedenis en hoe beïnvloedt dat hun optreden tegen de Palestijnen?
Verwarrende gedachte 3:
Maken we in alle voorgestelde plannen voor de vernieuwing van het onderwijs niet te veel een knieval voor de wensen van de consumenten? We hebben het over natuurlijk leren en over kanteling van scholen, we struikelen over de vraaggerichtheid, leerlinggerichtheid, competetentiegerichtheid en wat niet al. Passen daarin eigenlijk wel de geschiedenislessen die me hierboven zo in verwarring achterlaten? Geschiedenis gebruiken om je standpunt te bepalen over hedendaagse kwesties leidt tot dilemma’s, verwarring en paradoxen. Vraaggericht onderwijs, sterk gerelateerd aan de wensen van de arbeidsmarkt en van de leerlingen, heeft het risico in zich om weg te lopen van hiervoor geschetste lastige kwesties. De verwarring maakt dat de vraag niet gesteld wordt omdat we er maar liever over zwijgen. Het gebrek aan eenduidige antwoorden maakt de directe bruikbaarheid van wat we leren er niet groter op. Onderwijs speelt een belangrijke rol in het stichten van verwarring en dat moet zo blijven. Geschiedenislessen dus graag voor iedereen, ook al zijn de antwoorden verwarrend en zitten leerlingen lang niet altijd op de gestelde vragen te wachten.