blad nr 14
23-8-2003
auteur . Overige
Column

Autonomie

Eigenlijk zou een aantal basisschoolbesturen dit jaar gaan experimenteren met de lumpsumfinanciering. Ik heb ervoor gepleit om dat uit te stellen. Lumpsum staat voor financiële zelfstandigheid in plaats van declaraties bij het ministerie. Het ministerie geeft een (te laag) geldbedrag en daarmee kan het bestuur de school aansturen. Autonomie en deregulering zijn de toverwoorden. En niet te vergeten: rekenschap.
Daarom moet er naast de Cito-toets een kleutertoets komen, een leerlingvolgsysteem, een onderwijsnummer, er moeten in- en uitstroomcijfers geproduceerd worden en ouders moeten contracten sluiten. Kortom, de autonomievergroting gaat gepaard met een keurslijf aan monitors, evaluaties en verantwoordingen richting het ministerie. Zal de directeur opgelucht ademhalen omdat hij weer tijd heeft om ook eens voor de klas te staan? Ik vrees van niet.
Leden van schoolbesturen moeten als boekhouders gaan opereren. Ze zullen organisatie- en managementcursussen gaan volgen. Eénpitters, schoolbesturen bestaande uit één school, moeten in corporaties gaan samenwerken om risico's te spreiden. Risico's? Ja, want de minister van Onderwijs heeft er genoeg van om daar na jarenlange bezuinigingen en vernieuwingen op aangesproken te worden. Risico's? Ja, want je zult als school maar niet uitkomen met je lumpsum, omdat je achterstallig onderhoud hebt of verouderde leermiddelen of ervaren leerkrachten. Ervaren leerkrachten? Ja, ook die vormen een risico. Zij zitten namelijk in een hogere salarisschaal en dat moet uit de lumpsum betaald worden. Het valt dus niet mee om zo'n lumpsum te managen en daarom moeten er extra managers aangesteld worden, uit de lumpsum. Dan maar wat minder ervaren leerkrachten.
Ben ik te somber? In de andere onderwijssectoren bestaat al lumpsum. Hogeschool Inholland geeft minder dan de helft van haar inkomsten uit aan onderwijs, het grootste deel aan overhead en diensten. Het schoolbudget, een mini-lumpsum voor de arbeidsvoorwaarden, gaat bij het basisonderwijs eerder op aan scholing voor management en reserveringen dan aan deskundigheidsbevordering van leerkrachten. Ik zeg: bezint, eer ge begint. De bekostiging hoort primair het onderwijsproces te dienen. Het moet leerkrachten in staat stellen om het beste uit een kind te halen, overhead is secundair. Dat wordt niet gewaarborgd door het lumpsumvoorstel van de minister.