- blad nr 14
- 23-8-2003
- auteur T. Snel
- Redactioneel
Leerlingen schelden wat af
Uit het onderzoek Grof taalgebruik blijkt dat 97 procent van de basisschoolleerlingen scheldt, vloekt en vieze woorden gebruikt. Niet af en toe, de meerderheid maakt zich daar meerdere keren per week schuldig aan. De leerlingen die grove woorden gebruiken, geven zelf aan dat ze niet precies weten waarom ze dat doen. Degenen die niet vloeken en schelden weten wel degelijk waarom ze dat doen: het is niet netjes en je doet anderen er verdriet mee.
Grof taalgebruik gebeurt vooral wanneer de ander het ook doet en als uitlaatklep voor emoties. Wat opvalt is dat de kinderen zelf vinden dat ze er niets mee bereiken. En als het zo doorgaat zullen er meer ruzies ontstaan, menen ze.
Eigenlijk vinden de leerlingen dat ze niet mogen schelden of vloeken. Vooral meisjes geven aan spijt te hebben. Zij worden er verdrietig van als ze zelf hebben gescholden of wanneer er tegen hen grove woorden worden gebruikt. Slechts een procent van de leerlingen voelt zich stoer bij het vloeken en schelden. De meeste kinderen vinden het stom en voelen zich boos worden als anderen tegen hen grove woorden gebruiken.
Nuttig
Vier studenten van de opleiding maatschappelijk werk en dienstverlening van Fontyshogeschool in Eindhoven voerden het onderzoek naar grof taalgebruik uit in opdracht van het bureau Halt. Op elf basisscholen hebben ze in totaal 515 leerlingen in groep 7 en 8 ondervraagd.
De studenten vroegen de leerlingen hoe het vloeken, schelden en de schuttingtaal kan verminderen. Erop aangesproken worden en erover praten in de klas, blijkt nuttig. Leeftijdgenootjes en broertjes en zusjes blijken elkaar nauwelijks aan te spreken op grof taalgebruik, meestal is het een volwassene die er iets van zegt. Ouders hebben een grote invloed. Bijna de helft van de kinderen gebruikt minder grove woorden als er iets van wordt gezegd. Over het algemeen vinden de leerlingen dat er iets moet gebeuren om het grof taalgebruik te verminderen. Er met elkaar over praten en ouders laten ingrijpen zijn volgens hen hiervoor dé manieren. "Maar ook ouders en andere volwassenen moeten bewust worden gemaakt van het grof taalgebruik", vinden de onderzoekers. "Zij moeten het goede voorbeeld geven aan de kinderen."
Wat de studenten opviel, is dat de leerlingen niet beïnvloed worden door de televisie. "Dat verbaast ons, want grof taalgebruik op televisie neemt ons inziens toe. En vaak wordt er toch met een beschuldigende vinger richting televisie gewezen."
Niet stoer
Methodes om grof taalgebruik terug te dringen zijn er niet, maar er is wel behoefte aan. De studenten hebben op basis van de gegevens uit het onderzoek een video gemaakt en opdrachten samengesteld. In de videofilm Ik baal van grove taal vertellen basisschoolleerlingen hun meningen en ervaringen. "Ik vind schelden helemaal niet stoer", zegt Anouk. Kelly vertelt dat ze het eigenlijk uit gewoonte doet. Een ander meisje, dat geen grove taal gebruikt, zegt: "Ik doe het niet omdat je anderen ermee kwetst."
De zes opdrachten die de studenten hebben gemaakt, kunnen docenten in de klas met de leerlingen uitvoeren en bespreken. De opdrachten en bijbehorende rollenspelen zijn er vooral op gericht de leerlingen bewust te maken dat ze het ook anders kunnen zeggen, zonder grove taal te gebruiken. Ter afsluiting van de opdrachten ondertekenen de leerlingen een contract waarin staat dat ze elkaar zullen aanspreken op het taalgebruik en zelf niet zullen vloeken en schelden en geen schuttingtaal zullen gebruiken.
Kees Hazeleger van de Bond tegen het vloeken is blij met het materiaal dat de studenten hebben gemaakt. "Wat ze ontwikkeld hebben sluit naadloos aan bij wat wij willen." Hazeleger, die gastlessen verzorgt, weet dat de scholen behoefte hebben aan materiaal. "Wij gaan kijken of we de opdrachten en de videofilm die de studenten hebben gemaakt mogen gebruiken."
Johan Vermeulen van bureau Halt in Eindhoven is uiterst tevreden over het eindresultaat. "Het zijn heel goede producten die de studenten hebben gemaakt. Ze passen helemaal in een meerjarig project waarbij we de situatie rondom veiligheid in beeld brengen." Op een aantal pilotscholen in Brabant wordt het lesmateriaal dit schooljaar in praktijk gebracht.
Nadere informatie is te verkrijgen via het e-mailadres grof_taalgebruik@hotmail.com
Grof taalgebruik
Schelden: krenkende en of beledigende woorden uitspreken op heftige of ruwe toon.
Vloeken: een cultuurbepaalde reactie op woede, irritatie en frustratie; een emotionele zelfontlading.
Schuttingtaal: vulgaire, obscene taal.