- blad nr 8
- 19-4-2003
- auteur R. Sikkes
- Redactioneel
Flexibel examen botst op praktijk
Geen examen meer, maar een 'competentieportfolio', een digitale map met daarin alle beoordelingen van docenten en assessmentbureaus. Of juist vier maal per jaar centrale examens achter de computer, met toetsen uit een toetsenbank. Vanwege onbetrouwbaarheid zijn alle schoolexamens dan afgeschaft. Het is een greep uit de toekomstscenario's die de Cito-groep had laten ontwerpen voor het congres Examens van morgen, dat eind maart werd gehouden.
Het eindexamen voortgezet onderwijs staat voortdurend ter discussie. Voorafgaand aan het studiehuis werd bijvoorbeeld gesuggereerd de examendruk te verminderen door slechts een paar vakken centraal af te nemen. Het kwam de commissie-Ginjaar-Maas op een storm van protest te staan: ieder vak vindt dat het pas meetelt als het een examenvak is. De laatste maanden ligt het centraal vmbo-examen onder vuur, omdat het te moeilijk zou kunnen zijn.
Tegelijkertijd wordt gekeken waar het heen moet met de examens. Duidelijk werd in elk geval dat een vorm van centrale toetsing blijft. De universiteiten willen er niet van af omdat ze anders zelf moeten selecteren. Werkgevers zijn er blij mee omdat ze dan een beetje het idee hebben hoe leerlingen presteren. De overheid ziet het als middel om scholen enigszins met elkaar te kunnen vergelijken. "Het centraal examen hoort bij de verantwoordingsplicht van scholen", verklaarde J. Bron van het ministerie. Het idee dat er ooit alleen een portfolio komt, met daarin het kennen-en-kunnendossier van leerlingen, krijgt weinig steun.
De grote wens van scholen op dit moment is dat de examenafname flexibeler moet plaatsvinden. Nu worstelen scholen met de eerste tot en met derde periode, wat veel tijd kost rond de zomer. Wat de Centrale examencommissie vaststelling opgaven betreft gaat dat veranderen. "In 2010 moet de tweede periode helemaal op de computer plaatsvinden, waardoor er ook geen eerste of tweede correctie meer nodig is", voorspelde voorzitter Jan Bouwsma. Al op kortere termijn wil hij dat elke leerling ten minste één examen op de computer doet.
Enorme verschillen
Jan Wiegers van de Cito-groep denkt dat het mogelijk is om gedurende het jaar te gaan toetsen, bijvoorbeeld door per school opgaven uit grote digitale bestanden te halen. "Zo'n bank kun je laten vullen door docenten zelf, waardoor het een instrument is voor en door het onderwijs." Het Cito is dan alleen beheerder en waarborgt de veiligheid en kwaliteit. AOb-voorzitter Walter Dresscher vond dat toch iets te veel sciencefiction. "Het kan misschien wel. Maar wat doe je met leerlingen die in februari al klaar zijn? Stuur je die naar huis? Want vervolgopleidingen zitten niet op hen te wachten: alles begint in september."
Dat idee werd bevestigd door Henk de Greef, voorzitter van de Hogeschool van Utrecht. "Inderdaad, wie in december bij ons aanklopt heeft een probleem. Er is geen aanbod." Datzelfde probleem werd gesignaleerd in de workshops over de aansluiting vmbo-roc. Ook daar starten de cursussen in september en slechts bij uitzondering op verschillende momenten door het jaar heen.
Je kunt wel flexibel examenwerk willen, flexibel onderwijs is toch moeilijker realiseerbaar. Daarbij zijn er enorme verschillen per regio. Waar het ene roc een jaar winst weet te boeken bij de goede leerlingen die doorstromen van vmbo-t (mavo) naar de vierjarige mbo-cursus, daar laat het andere het totaal afweten. "Ze beginnen gewoon in het eerste jaar met oude stof", meldt een docent.
Maar Marie Christine Sprengers van de Cito-groep maakte ook duidelijk dat het examencircus enorm veel tijd vraagt en er tijd wordt verspild. "Half april stoppen de lesweken, daarna examens en het onderwijs op het roc begint pas in september. Juist voor deze leerlingen is dat niet goed. We moeten ons goed afvragen of we dat wel willen of dat het anders kan."