blad nr 8
21-4-2001
auteur . Overige
Column

Eenzijdig gestoord

Nederland is gek. Testgek en emotiegek. Waar de ene helft te weinig van heeft, loopt de andere helft van over. De emotiegekken kun je nauwelijks op zindelijk denken betrappen, hoogstens op een toch steeds weer de kop opstekend pragmatisme. En dat hebben die te rationele testgekken ook weer. We blijven Hollanders. Want net als achter de exploitatie van emoties, gaat achter de testgekte ook handel schuil. Voor de scholen een extraatje, voor de minister een potentiële manier om te bezuinigen en voor de testpsychologen een vermoedelijk niet dun belegde boterham. Nog meer hokjes waar kinderen in worden gestopt. Niet omdat het zo goed zou zijn voor die kleintjes elk hokje is immers een stigma maar het schijnt nuttig te zijn om de toegevoegde waarde te berekenen. Dat past namelijk geheel in het neoliberale beleid van de minister, die daar straks scholen op wil afrekenen. Ik wrijf in mijn handen, want niets maakt duidelijker dat decentralisatie in ons verzuilde en gesegregeerde kikkerlandje alleen maar leidt tot meer regelgeving. Ja, zover ben ik al heen: ik ben blij met een 'Verelendung'. Maar even serieus, stelt u zich de rompslomp eens voor. Waarom valt dat meten niet gewoon aan periodiek peilende onderzoekers over te laten?
Nee, laten we tijd, geld en inspanning alsjeblieft aan iets beters besteden. Bijvoorbeeld aan de realisatie van het toekomstplan dat de Amerikaanse psycholoog Howard Gardner onlangs ontvouwde in het bijzijn van onze koningin. Daar waren de minister en de staatssecretaris niet bij. Jammer, want wat mij betreft had Gardner de OC&W-prijsvraag gewonnen. Mijn hoop is nu dus gevestigd op Hare Majesteit, als het gaat om het onderwijs van de toekomst.
Het plan van Gardner behelst een schoolsysteem voor alle leerlingen waarin alle ruimte is om zoveel mogelijk 'intelligenties' (u weet wel die acht, sinds kort negen intelligenties, en anders: huiswerk) te ontwikkelen en tot bloei te laten komen. Daarmee is meteen het aardige van Gardners theorie aangegeven. Die intelligenties zijn niet alleen aangeboren talenten (ze zijn namelijk nog helemaal niet duidelijk, in tegenstelling tot wat Galjaard en zijn adept In 't Veld denken), maar vooral kanten van de persoonlijkheid die tot een intelligent niveau ontwikkeld kunnen worden. Dus niet: emoties of praktische gerichtheid aan de ene kant en verstand aan de andere (waardoor dat zo eenzijdig wordt, zie de testgekken). Maar: op de negen domeinen van menselijke intelligentie inzicht en vaardigheden verwerven door een veelzijdige ontdekkingsreis in wat we cultuur noemen.
Gardners schoolsysteem van de toekomst is verder simpel van structuur en daarom alleen al een verademing. Ik doe even of u en ik dat systeem nog eens mogen doorlopen. We beginnen met spelen, veel spelen. Dan leren we lezen, schrijven en rekenen. Niets ongewoons, maar er zijn al wel mogelijkheden om rekenen op verschillende manieren te leren en om van anderen (met mogelijk andere ontluikende voorkeuren om inzicht te verwerven) te leren. Beheersen we die drie basisvaardigheden, dan beginnen we met de disciplines. We ontdekken op uiteenlopende manieren (door in te zetten waar we goed in zijn, of door open te staan voor sterke kanten van klasgenoten) wat zošn discipline aan waardevolle inzichten en methoden te bieden heeft. In de bovenbouw van het schoolsysteem zeg onze tweede fase over de hele breedte worden we zo'n beetje interdisciplinair onderzoeker. We werken samen in interdisciplinaire en multi-intelligente teams en houden ons bezig met de grote en de kleine thema's van de mensheid. En dat wij ons daarbij van de nieuwe media bedienen is al vanzelfsprekend.
Zijn we zo goed voorbereid op participatie in de samenleving van de toekomst? Ik meen van wel. Het lijkt me in elk geval een enorme vooruitgang vergeleken bij de huidige situatie waarin de ene helft wordt opgeleid voor de emoties, de andere voor het verstand, iedereen voor het pragmatisme, terwijl hokjesgeest en regelgeving niet uit te bannen zijn.