blad nr 17
3-10-2002
auteur R. Sikkes
Redactioneel

Assistentendebat laait overal op

De toename van assistenten, naar aantal en soort, doet zich ook voor in Engeland en Zweden, landen die eveneens kampen met een snel groeiend lerarentekort. Zweden en Nederland staan duidelijk nog aan het begin van zo'n discussie over de herverdeling van taken en bevoegdheden, in Engeland woedt die al jaren. Sinds begin jaren negentig neemt daar jaarlijks het assistentental toe met zo'n tien- tot twintigduizend, een groei die gestimuleerd wordt door de verschillende Labour-ministers van onderwijs. Oorspronkelijk om de werkdruk te verlagen, maar tegelijk om de pijn van het lerarentekort te verzachten. Onderwijsminister Estelle Morris vindt dat het onderwijs niet al te moeilijk moet doen: taakverschuivingen zijn immers ook aan de orde van de dag in de gezondheidssector. De verpleegster van nu (vaak opgeleid op mbo-niveau) mag oneindig veel meer dan de zuster van destijds.
Leraren zijn daar ronduit op tegen. Bijna negentig procent wijst het inzetten van assistenten als vervanger af, maar leraren zouden de assistent zelf niet willen missen. Vooral als steun om brutale en agressieve leerlingen aan te pakken.
De effecten van de komst van de assistenten worden via onderzoek in kaart gebracht. Een paar opmerkelijke uitkomsten:
* De werkdruk van leraren vermindert niet als zij met een assistent werken, maar verandert. Dat constateert zowel een onderzoek van de inspectie als van de vakbond National Union of Teachers. Het aansturen van de assistent kost tijd en de leraar is daardoor meer bezig met managen, lessen voorbereiden en administratie dan met lesgeven.
* Dat roept de vraag op waarvoor assistenten eigenlijk zijn bedoeld: zij waren voor ondersteuning ingehuurd maar gaan steeds vaker groepjes of klassen lesgeven.
* De kwaliteit van de lessen stijgt door de aanwezigheid van assistenten, als leraar en assistent goed op elkaar zijn ingespeeld.
* Het niveau van leerlingen stijgt niet structureel door het inzetten van assistenten, wel door klassenverkleining. Omdat er scholen zijn waar de inzet van assistenten wèl effect heeft vermoeden de onderzoekers dat dat komt door het sterk wisselende niveau van de assistenten: van mensen met nauwelijks meer dan lagere school tot academisch opgeleiden.
* Assistenten worden slecht voorbreid op hun werk, de opleiding varieert van vrijwel niets tot mbo-niveau. Positie en taken zijn vaak onduidelijk en het salaris is beneden alle peil. Het lijkt net Nederland.