blad nr 17
9-10-1999
auteur O. Bosma
Commentaar

Schoolcijfers

Een kleine tien procent van de verschillen in rendement van scholen voor voortgezet onderwijs kan worden verklaard door de kwaliteit van het pedagogisch en didactisch handelen van leraren. Dit blijkt uit een statistisch onderzoek van Het Onderwijsblad, waarbij de inspectiecijfers over didactiek en klimaat op 119 scholen werden gerelateerd aan de rendementsscores op de kwaliteitskaart van het ministerie van Onderwijs en in Trouw. Het percentage laat zien dat het onderwijs de gebreken van de samenleving weliswaar maar voor een klein deel kan compenseren, maar dat die bijdrage de moeite waard blijft.
Het is daarom van belang dat de kwaliteit van het werk van leraren beter is dan volgens het oordeel van de inspectie in de onlangs gepubliceerde evaluatie basisvorming. Als alleen wordt gekeken naar de kwaliteit van het pedagogisch en didactisch handelen verdient geen enkele van de 119 bezochte scholen het predikaat Śzwaką en zit bijna driekwart op een schaal van een tot vier aan de goede kant van de middellijn. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat maar vijf scholen echt sterk zijn en er dus op andere nog veel te verbeteren valt.
Het verwijt van veel scholen aan het adres van de inspectie dat er te veel naar het resultaat en te weinig naar de kwaliteit van de inspanningen wordt gekeken, snijdt echter hout. Dit temeer omdat lage rendementscijfers vooral in het vbo en mavo voor een belangrijk deel worden verklaard doordat het programma en de kerndoelen te hoog zijn gegrepen. De inspectie beschouwt de evaluatie van de basisvorming als proeftuin voor een inmiddels gestart integraal schoolonderzoek in het voortgezet onderwijs. Ze dient zich de geleverde kritiek dan ook aan te trekken.
Het is geen nieuws dat scholen maar een betrekkelijk beperkte bijdrage kunnen leveren aan het compenseren van omgevingsfactoren. Als gevolg van de verschillende beoordelingen, waaraan scholen de laatste jaren worden onderworpen, is dat besef wat ondergesneeuwd, ook al houden onderzoekers en journalisten bij het geven van hun cijfers rekening met dergelijke factoren. Gelukkig is de opwinding over de beoordelingen na de eerste keer dat Trouw met cijfers kwam al flink gedaald. De samenhang tussen de schoolcijfers en de instroom van het aantal leerlingen is naar statistische maatstaven maar heel zwak, zwakker dan in de publiciteit is gesuggereerd. De reputatie van een school wordt nog altijd meer bepaald door wat ouders ervan vinden dan door de ranglijstjes. Zolang we nog altijd niet precies weten wat de beslissende factoren zijn voor het al of niet goed functioneren van scholen is dat maar goed ook.