blad nr 6
24-3-2001
auteur . Overige
Redactioneel

Pesten op school aanpakken via de rechter

Pesten laten voortduren, moet voor een school strafbaar worden, vindt het PvdA-Kamerlid L. Kortram. In Zweden is dat al een tijdlang het geval. Daar moet volgens een aanscherping van de schoolwet in 1997 'iedere persoon die in de school werkzaam is, actief alle vormen van beledigende acties, zoals pesten en racisme, bestrijden'. Schiet een school daarin tekort, dan kan een leerling de school voor de rechter slepen en smartengeld eisen. Uiteindelijk is het schoolhoofd verantwoordelijk.

Vorig jaar maakte de inmiddels 21-jarige Johanna Rosenqvist als eerste gebruik van deze mogelijkheid. Zij ontving 32.000 gulden smartengeld nadat zij haar school had aangeklaagd. De rechtbank in Karlstad oordeelde dat de school te laks was omgegaan met de terreur tegen Johanna. Het meisje werd zes jaar lang gepest en getreiterd door medescholieren. Aan die hel maakte zij een einde door de school vroegtijdig en zonder diploma te verlaten.

In Zweden worden 100.000 leerlingen jaarlijks gepest. Slechts enkele leerlingen hebben de gang naar de rechter gemaakt. "Het is nog een nieuw fenomeen", verklaart Fredrik Modigh van het Nationaal bureau voor onderwijs. "Bovendien kent Zweden geen traditie waarin dit soort zaken bij de rechter opgelost worden." Volgens Anncha Lagerman, werkzaam bij BRIS, een organisatie die opkomt voor gepeste kinderen, is dat maar goed ook. "De juridische procedure heeft nog niet bewezen dat het de oplossing voor het pestprobleem is."
Preventie lijkt beter te werken. Sinds 1997 vereist de schoolwet dat iedere school in het bezit moet zijn van een actieplan tegen pesten. Daarin moet aan de orde komen hoe je pesten herkent, hoe je ermee omgaat en hoe je het kunt voorkomen. Accenten leggen de scholen zelf. Op de Sandäkraskolan, een basisschool in Stockholm, probeert men de gepeste en de pester samen te brengen. "Iedere week vragen we de leerlingen of zij in die week door iemand anders onheus zijn behandeld", legt onderwijzeres Anne-Stina Petersen uit. "Zo ja, dan moet die persoon zijn excuses aanbieden. Op die manier denken we het pesten in een vroeg stadium de kop in te kunnen drukken."
Petersen weet door extra training om te gaan met pestperikelen, maar volgens Anders Tollmar van de Zweedse lerarenvakbond ontbreekt bij veel leraren dat extra gereedschap. "Recent onderzoek onder leraren heeft uitgewezen dat wat leraren het meest hebben gemist gedurende hun opleiding, het omgaan met conflicten in de klas was. Bovendien zijn er weinig goede trainingsprogrammaša over dit onderwerp beschikbaar." Volgens hem kleven er dan ook veel nadelen aan het systeem waarin een leerling zijn beklag kan doen bij de rechter. "Het is belangrijker om te kijken hoe je om kunt gaan met pesten in school dan een schuldige aan te wijzen."