blad nr 7
6-4-2002
auteur T. van Haperen
Column

Verloedering is een keuze

Met de kinderen van nu is niks mis. Ze zijn ook niet veranderd. Ze krijgen wel veel ruimte. Vooral op school. Daardoor wordt minder geleerd. Aan de cijfers is het niet te zien. Veel lessen voor weinig stof en acceptatie van een laag taal- en rekenvaardigheidsniveau staan garant voor doorstroomrelevant onderwijs. Maar ze hadden meer, zinniger en leuker kunnen leren. Misbruik van zelfstandig-, mondig- en kindvriendelijkheid resulteren in een keiharde leeromgeving, die raar gedrag oproept en afvallers liefdeloos afschrijft. Een voorbeeld. Laatst moest ik surveilleren in een eerste klas mavo. Bij aankomst schreeuwde ze me toe: "Wie ben jij? Wat geef jij?". Leuk die spontane kinderen? Niet dus. Het was ons eerste contact. Een zekere reserve is dan normaal, zeker gezien het verschil in leeftijd en autoriteit. Op luide toon maakte ik ze duidelijk dat mijn aanspreektitel meneer is, mijn vak er niet toe doet en studeren in stilte plaatsvindt. Dit was kennelijk nieuw... in maart. Vervolgens een meisje verplaatst die iets tegen haar buurvrouw zei, een jongetje dat daarom moest lachen uitgekafferd... en aan het werk. Na een minuut of vijf ging keurig een vinger de lucht in. Ze kunnen het wel. "Meneer, ik snap mijn wiskunde niet. Mag ik met mijn buurman overleggen?" Klinkt redelijk, maar het ging niet door. De rest van het uur niks gehoord. Na de zoemer dromden ze om me heen. Ze waren dankbaar, het huiswerk was af. Nadat iedereen weg was, bleef één meisje staan. Ze overhandigde me een brief, met daarin het verzoek haar gedrag te beoordelen. Ik keek haar aan en zei dat het in orde was. Hysterisch gilde ze dat er een handtekening onder moest, anders werd ze verwijderd. Waarschijnlijk nog een paar maanden, dan kan ze vertrekken. Met de legitimerende rapportage zit het wel goed.
Onlangs sprak hoogleraar pedagogiek Micha de Winter bij de VPRO zijn zorg uit over de jeugd. Bij een Albert Heijn tegenover een scholengemeenschap, had hij brugklassers vroeg in de ochtend Bacardi breezers zien drinken. De professor verklaarde dit deviant gedrag uit een gebrek aan sociale cohesie en schuiven met verantwoordelijkheden. De caissière verkoopt het spul omdat ze vijftien is. School verschuilt zich achter schaalgrootte en wijst naar ouders. Klinkt aannemelijk? Onzin, politiek correcte borrelpraat die de kool en de geit spaart. Om tien uur in de ochtend is een supermarkt leeg, caissières van vijftien zitten op school en volwassen personeel ziet dat kinderen drank kopen. Nalatigheid dus. School gaat evenmin vrijuit. Elke gebruiker weet hoe alcohol werkt. Verlengen van de roes is een doel op zich. Bij die mannetjes is het niet bij één breezertje gebleven. Na de verdoving komt de pijn, pubers kennen hun lichaam slecht en zeker de helft is over de nek gegaan. De kans dat dit op school niet wordt opgemerkt is inderdaad groot. Een schandaal. Dit gedrag is namelijk zo oud als het onderwijs zelf. Verlegen stoere jongens die slecht presteren grijpen bij tegenvallers terug op verdoving. Met genotzucht heeft dit niks te maken, want vroeg in de ochtend stoned of dronken is vreselijk. Het zijn onzichtbare underachievers die steun bij elkaar zoeken door te doen wat iedereen kan: gif in het lijf gooien. Net als seriemoordenaars willen ze maar een ding: gepakt worden. Het liefst door de rector. Een confrontatie met autoriteit doorbreekt anonimiteit. Maar de hogere echelons hebben geen tijd, zwelgen in hun convenantencultuur en stellen een zorgcoördinator aan. Dat is een omhoog gevallen leraar, die op een cursus zichzelf zit te ontplooien. Op school stroomlijnt hij beleid, stelt van die gekke contracten op en stuurt mentoren aan. De mentor ziet zijn probleemgevallen amper. De leraar vindt het niet nodig dat als hij iets vertelt, het in de klas doodstil is, laat zich met jij aanspreken, kijkt tijdens de les proefwerken na en zegt zo het samenwerkend leren te bevorderen. De romantiek van het leraarschap was ooit verbonden met creëren van kansen, kiezen voor de underdog... keihard werken in een totaalbaan! Maar dat zijn jaren zeventig teksten. Nu domineren flexibiliteit, zelfverantwoordelijk leren, functiedifferentiatie, doorgroeimogelijkheden en competentieklets. In de pauze vreten pubers zich de puisten op de kop aan smulrollen en kroketten, want de catering is uitbesteed aan zakkenvullers. Feesten vinden plaats in gehuurde zalen, onder toezicht van professionele bewaking. Scholengemeenschap en leraar kunnen uit het woordenboek worden geschrapt. Leergebieden aangestuurd door professionals is een betere benaming. Verloedering is een keuze!