Bij de plantsoenendienst verdienen ze meer

De in- en doorstroomregeling verloopt in veel gevallen niet erg soepel. Veel ID'ers, zoals conciërges of administratief medewerkers, zijn slachtoffer van de armoedeval, krijgen niet de scholing waar ze recht op hebben en doorstroming verloopt zeer moeizaam. Er gaan stemmen op om de banen weer af te schaffen, maar dat zou desastreus zijn. Want ID'ers zijn inmiddels onmisbaar voor het onderwijs.

Sinds een jaar of zes is Jos Zandvliet tweede conciërge op basisschool Pieter Jelles Troelstra in Amsterdam. "Vergeleken met iemand die bij de plantsoenendienst werkt, verdien ik 80 tot 90 euro minder per maand. Ik moet mij namelijk particulier verzekeren, hoewel mijn inkomen niet boven de ziekenfondsgrens uitkomt. De politiek kent het probleem, maar doet verder niks", zegt Jos Zandvliet verontwaardigd.
"Eigenlijk doe ik hetzelfde als mijn collega conciërge, heeft de een geen tijd voor een klusje dan gaat de ander." Hiermee stipt Zandvliet een tweede rechtsongelijkheid aan. Een conciërge in een reguliere baan zit in een hogere salarisschaal dan een ID'er.
Voor hij betaald aan de slag ging, hielp Zandvliet twee jaar als vrijwilliger op de school waar hij zelf ook nog op zat en nu nog één van zijn kinderen onderwijs volgt. "Wat ik altijd al deed, werd met een Melkertbaan mijn werk", zegt hij. In eerste instantie waren er wel wat aanloopproblemen. Eerst werkte hij 32 uur, later toch 36 uur. Geen van de betrokken instanties wist precies hoe het moest.
De eerste twee jaar ging de conciërge erop achteruit in netto-inkomen. "Je loopt bijvoorbeeld huursubsidie mis door het beetje dat bij je bruto-inkomen wordt opgeteld. Inmiddels compenseert zich dat wel met mijn inkomen." Zandvliet hoopt op een doorstroomfunctie als conciërge.

Even tellen
"Hoeveel ID'ers wij in dienst hebben? Vind je het goed als ik even tel?", vraagt M. Brito de Campos, directeur van de Pieter Jelles Troelstraschool in Amsterdam. Na een korte telstilte blijkt de school liefst zes ID'ers in dienst te hebben. "We hebben een tweede conciërge, een bibliotheekmedewerker, een assistent leerkracht beeldende vorming, een tweede administratief medewerker, een huishoudelijk medewerker en een onderwijsassistent in opleiding. En plannen voor nog meer ID'ers", somt Brito de Campos op. "Wij zoeken nog een juffrouw van de retirade, ofwel iemand voor een toezichthoudende functie op de toiletten. Wij hebben een gebouw met tien klaslokalen en zo'n 250 kinderen en het toiletgebruik is nogal aan wangedrag onderhevig", legt de directeur uit. In totaal de school uit 33 groepen en ongeveer 715 leerlingen.
Het onderwijsondersteunend personeel bevalt de school uitstekend. Volgens de directeur zijn ze uitermate belangrijk voor de school en de school voor hen. "Een aantal van hen zijn ouder van een kind bij ons op school. We bieden hun betaald werk en ook nog eens dicht bij huis. Het is een hele mooie manier om weer aan het werk te gaan."
Ze is in principe tevreden met de regeling. "Alleen is het slecht dat de ID'ers niet in het ziekenfonds kunnen omdat ze als ambtenaren worden gezien. Dat maakt het ongunstig om vanuit een uitkering aan het werk te gaan. Bovendien zorgt het voor rechtsongelijkheid met bijvoorbeeld ID'ers in de zorg."
Het zou desastreus zijn als de ID'ers uit het onderwijs zouden verdwijnen, stelt Brito de Campos. "Ik kan ze niet meer missen. Als de bibliotheekmedewerker bijvoorbeeld wegvalt, kan de bieb dicht. Dan kan je op vrijwilligers terugvallen, maar die kunnen niet dezelfde continuïteit bieden. Dat betekent dat het weer op de schouders van de leerkrachten gaat neerkomen en de werkdruk dus omhoog gaat."
Ook voor de mensen zelf zou ze het betreuren. "Een aantal mensen zou niet een, twee, drie elders een baan vinden. Je vindt als ID'er niet zomaar een baan die bij je past. Er is nu eenmaal een vrij grote groep mensen die erbuiten valt en die is gebaat bij een steuntje in de rug als een ID-baan."

Onduidelijkheid
Het AOb-district Amsterdam organiseerde afgelopen december een bijeenkomst voor ID'ers na signalen dat er onder ID'ers een hoop onduidelijkheid en problemen rond de regeling bestond. Bij de bijeenkomst waren ruim honderd ID'ers aanwezig. Daarnaast hebben er twee- tot driehonderd informatie aangevraagd. Vaak waren er vragen over hoe het met de opleiding zit of kwamen schrijnende verhalen naar boven. Mensen vertelden in schaal 1 amper boven bijstandsniveau uitkomen, of zelfs minder dan hun uitkering over te houden.
De befaamde armoedeval slaat bij ID'ers regelmatig toe. "Het bruto-inkomen gaat omhoog als je ID'er wordt, maar daar staat tegenover dat je geen reiskosten krijgt. Je moet van het ziekenfonds naar een particuliere verzekering. De huursubsidie gaat vaak omlaag. Daar is niet goed over nagedacht. Velen gaan achteruit in nettoloon", vertelt Joop Kraan van het AOb-district Amsterdam.
ID'ers zijn een ondergeschoven kindje, ze worden vaak ondergewaardeerd, stelt hij. De scholing, waar ze volgens de regeling recht op hebben, krijgen ze vaak niet. "Als mensen een door de werkgever betaalde SPW-opleiding volgen, kunnen ze uitstromen naar regulier werk. Dat weten velen niet."
Veel ID'ers hebben op school taken overgenomen van leerkrachten. Ze nemen de telefoon aan, zetten de container buiten, zijn hulp in de mediatheek. "Als ID'ers verdwijnen kunnen de studiecentra dicht, worden computers niet meer draaiende gehouden, gaat het netwerkbeheer verloren. De voormalige Melketiers nemen een hoop werkdruk weg, die dan in alle hevigheid weer boven komt."
"De berichten over het mogelijke verdwijnen van de ID-baan zorgt voor veel onzekerheid bij veel van de mensen. Moet ik nu doorstromen, uitstromen, of ben ik helemaal mijn baan kwijt. En als ik regulier werk krijg, sta ik daar dan nog wel achter? Als deze mensen uit de scholen zouden verdwijnen, zou het onderwijs zelf ook behoorlijk gedupeerd zijn. Dan ligt bijvoorbeeld de hele brede schoolontwikkeling op zijn kont", meent Kraan.
Kraan vindt dat ook de MR'en meer zouden moeten doen. "De MR weet niks en doet niks. Ze moeten ID'ers meer steunen en de vragen over scholing of informatie opvangen." Bij de mensen zelf zit weinig kennis over hun baan. Ze niet hoog opgeleid en zijn niet altijd in staat de stukken te lezen. Het bestuur heeft kennismacht. En de goede daar gelaten gebruiken sommigen dat als een hele goedkope oplossing: een instromer kost je als bestuur zo goed als niets. Doorstromers kosten je maximaal twintig procent van het minimumloon. Dat is ook de reden dat ik er in het Amsterdam tot dusverre maar één heb kunnen ontdekken. Het kost geld en dat hebben veel besturen niet, of er niet voor over."

Droombaan
"Vroeger had ik nooit gedacht werk te zullen vinden. Werken was mijn grote droom. Door kinderverlamming was ik vroeger veel ziek, ik zit in een rolstoel. Dankzij mijn ID-baan kwam mijn droom uit. Dit is de ideale manier voor werken voor mij", vertelt Latifa El Badmoussi enthousiast.
Sinds 1998 werkt ze drie dagen per week als telefoniste en bibliotheekmedewerkster op de W.B. Noteboomschool in Amsterdam. "Als bieb-juf maak ik kaartjes, plastificeer boeken en leen ze uit. Het is werk dat met mijn rolstoel goed te doen is. Het is hartstikke leuk om op school te zijn met de kinderen hier. Ik ben begonnen in een Melkertbaan. Doordat ik veel ziek ben geweest had ik geen ervaring en weinig opleiding. Ik heb op een school voor buitenlanders Nederlands geleerd. Ik ben geboren in Tanger in Marokko."
El Badmoussi heeft destijds zelf gevraagd om werk op school. "En tot nu toe gaat het heel goed." Klachten heeft ze niet, zelfs met haar salaris is ze tevreden. Wel merkt ze op: "Ik zou het heel jammer vinden als ID-banen zouden verdwijnen. Er zijn veel mensen voor wie een ID-baan heel belangrijk is."