AOb wil reguliere banen voor Melketiers

De AOb wil de in- en doorstroombanen, voorheen Melkertbanen, omzetten in regulier werk met een functieloon, loon naar werken. De bond pleit ervoor om de gelden voor de ID'ers over te hevelen van het ministerie van Sociale Zaken naar Onderwijs. Politieke partijen steunen het voorstel in meerderheid en willen het stelsel aanpassen. Alleen de VVD denkt met minder ID-banen te kunnen. De beide ministeries laten het besluit aan het nieuwe kabinet na de verkiezingen.

De AOb wil de gelden voor de in- en doorstroombanen (ID-banen) overhevelen van het ministerie van SZW naar OCW. "Wij willen dat de ID-banen regulier worden", zegt AOb-bestuurder Gerrit Stemerding. Zoals het nu is, kan een ID-baan demotiverend werken. "Een aantal ID'ers pakken een studie als onderwijsassistent op en valt dan onder een hogere salarisschaal waar het budget van de school meestal niet toereikend voor is. Ze blijven dan hangen in hun oude salarisschaal, dat moedigt niet aan."
Door functiedifferentiatie zijn er andere banen binnen een school geschapen. Zo zijn er dankzij de ID-banen voor het eerst conciërges in het basisonderwijs. "Als je die weer op zou heffen, zien wij enorme tekorten ontstaan", stelt Stemerding. Het probleem ligt niet alleen bij de overheid, scholen moeten zelf ook investeren. Hiervoor kunnen ze een deel van het schoolbudget voor gebruiken, vindt de bestuurder.
In- en doorstroombanen zijn door het ministerie van Sociale Zaken gesubsidieerde, structurele arbeidsplaatsen voor langdurig werklozen. Het ministerie van Onderwijs laat weten dat er in januari 2000, de meest recente cijfers, 7853 ID'ers in het onderwijs werken.
Instroombanen, schaal 1, zijn bijvoorbeeld klassenassistent, administratief medewerker of toezichthouder in en rondom de gebouwen. Werknemers die minimaal vijf jaar in een instroombaan goed gefunctioneerd hebben, kunnen door naar een doorstroombaan in schaal 2 of 3. Voorbeelden zijn: assistent in de bibliotheek of mediatheek, automatiseringsmedewerker, of medewerker opvang en verzorging.
Het salaris in een instroombaan bedraagt maximaal 130 procent van het minimumloon, voor een doorstromer is dat maximaal 150 procent. De ID-werknemer is in dienst van het schoolbestuur. Hij is dus een gewone werknemer en heeft dezelfde rechtspositie, inclusief pensioenopbouw.
ID-banen mogen geen bestaande arbeidsplaatsen verdringen. Het gaat om éxtra werkgelegenheid. De nieuwe werknemer mag dus nooit in de plaats komen van iemand die binnen de school al een betaalde baan heeft.

Volgend kabinet
Een woordvoerder van het ministerie van SZW meldt dat er een rapport is gemaakt over alle sociale arbeid, waaronder ID-banen. "Maar pas in het volgende kabinet zal besproken zal worden welke subsidiaire arbeid in deze tijd past." Over het AOb-voorstel zegt hij: "Het zou mooi zijn als ID-banen worden omgezet in reguliere banen." Het gaat volgens de SZW-woordvoerder dan om bescheiden functies voor mensen die niet in een andere functie aan werk kunnen komen. "Ook dit zal een volgend kabinet uitwerken", aldus de woordvoerder.
Een woordvoerster van het ministerie van Onderwijs wil niet meer kwijt dan dat er gesprekken gaande zijn met het ministerie van SZW over hoe het in de toekomst verder moet, mochten de ID-banen afgeschaft worden.
De politieke partijen zijn meer uitgesproken. PvdA-Kamerlid Laurette Spoelman zegt dat haar partij tegen het afschaffen van ID-banen is. "We willen het huidige systeem moderniseren." De PvdA wil gereserveerde plekken invoeren, waarbij mensen in vaste dienst komen met een functieloon, zodat er extra banen in het onderwijs komen. Volgens Spoelman wordt nu te makkelijk gedacht dat mensen uitstromen in een reguliere baan. "Dat lukt niet, daarom juist moeten ID-banen worden gereserveerd voor mensen die geen reguliere baan kunnen vinden." Doorstroming moet niet per se een doelstelling zijn volgens het Kamerlid. Spoelman pleit voor 'iets meer ID-banen dan nu omdat het economisch minder wordt en meer mensen dan tussen wal en schip vallen'.
Het CDA wil geleidelijk stoppen met 'het fenomeen ID-baan'. "Wij willen er geen nieuwe ID'ers bij", zegt Kamerlid Gerda Verburg. Ze benadrukt dat niemand op straat komt te staan en niemand van de ID'ers verplicht wordt ander werk te zoeken. In plaats van de ID-banen wil ook het CDA reguliere banen volgens de cao en met functieloon. De partij wil van de banen af omdat de doorstroming niet goed functioneert. Te veel mensen blijven volgens Verburg hangen in hun huidige functie, terwijl ze met meer begeleiding een stuk verder zouden komen.
De SP wil dat ID'ers beloond worden naar het niveau van hun functie. De partij stelt dat ID'ers 20 tot 30 procent onderbetaald worden. Gesubsidieerde banen moeten worden omgezet in reguliere. GroenLinks wil juist meer investeringen in gesubsidieerd werk als ID-banen. Een deel daarvan kan worden omgezet in reguliere banen. Voorheen waren het ook reguliere banen die zijn wegbezuinigd en met ID-banen goedkoop teruggekomen, stelt de partij.
D66 vindt dat er te weinig mensen doorstromen naar een reguliere baan. De opstap is een ID-baan, maar daarna dient men door te stromen naar regulier werk. Er moet meer worden geïnvesteerd in doorstromen en onmisbare functies dienen te worden omgezet in reguliere banen.
Alleen de VVD vindt dat het budget voor ID-banen met een derde verlaagd kan worden omdat de doelgroep is verkleind, terwijl het budget sinds 1994 is verdubbeld. De rest van het geld moet naar de gemeenten.

Extra geld
De gemeente Rotterdam constateert dat de besturen de mogelijkheden van de regeling nog te weinig benutten bij bijvoorbeeld het invoeren van doorstroombanen. De gemeente heeft extra geld beschikbaar gesteld om conciërges in het basisonderwijs als doorstromer aan te nemen. De regeling geldt voor mensen die al vijf jaar goed functioneren in een instroombaan. De AOb ondersteunt dit beleid en brengt het onder de aandacht van de leden. Het bezwaar van de besturen is dat doorstroombanen op termijn maximaal 3200 euro per jaar kosten, namelijk het verschil van twintig procent tussen een instroom- en een doorstroombaan. Dit bedrag moet in overleg met de MR betaald worden uit het schoolbudget.
Marlieze Warnaar, van het AOb-district Rotterdam, vindt dat het mes aan twee kanten snijdt. "De ID'er doet werkervaring op. Scholen hebben de mensen hard nodig. Maar het schoolbudget is niet toereikend om mensen na enkele jaren goed functioneren door te laten stromen naar een reguliere functie betaald uit de schoolformatie, of naar een doorstroombaan in schaal 3. Mensen zitten dan vast in hun instroombaan." Nu is het zo dat Sociale Zaken een heel belangrijke bijdrage levert aan het basisonderwijs. Omdat het een reguliere functie is, zou eigenlijk het ministerie van Onderwijs dit gewoon moeten betalen, vindt ze.
Het voorstel van de gemeente Rotterdam betreft niet de groep administratief medewerkers. Na werkervaring opgedaan te hebben, kunnen zij makkelijk buiten het onderwijs een baan vinden, is het argument. Warnaar vindt dat deze groep in schaal 1 de directie werk uit handen neemt waarvoor ze eigenlijk volgens een hogere schaal betaald zouden moeten worden. Warnaar constateert: "De regel dat je de eerste vijf jaar in een instroombaan maximaal 130 procent van het minimumloon mag verdienen, sluit mensen uit van functieloon."