- blad nr 8
- 1-10-2024
- auteur A. Kersten
- Redactioneel
Harde bezuinigingen bedreigen het onderwijs
Het onderwijs gaat gebukt onder een nijpend lerarentekort, dalende leerprestaties en groeiende kansenongelijkheid. Het regeerprogramma van het kabinet-Schoof stelt de basisvaardigheden voorop en wil de onderwijskwaliteit aanpakken, maar biedt vooralsnog vage ambities die uitgewerkt moeten worden. Tegelijkertijd dreigen voor de OCW-begroting zo’n twee miljard euro aan bezuinigingen. Als aandeel op het bruto binnenlands product dalen de onderwijsuitgaven van 5,1 procent in 2024 naar 4,9 procent in 2028.
Botte bijl
Het primair, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs moeten per saldo jaarlijks meer dan 700 miljoen inleveren. Het mes gaat onder andere in projecten gericht op ontwikkeling en kansengelijkheid binnen en buiten de klas, in stageplaatsen voor praktijkleren en in de functiemix voor vo-docenten in de Randstad. Bezuinigd wordt er ook op het gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid. In het mbo gaat er minder geld naar de educatie en naar een programma om voortijdig schooluitval tegen te gaan.
“De plannen van dit kabinet maken van de overheid niet alleen een onbetrouwbare partner, maar ook een hypocriete die er niet voor terugdeinst om de botte bijl te hanteren. En daarmee het fundament onder Nederland als kennisland te laten wankelen. De kansenongelijkheid wordt vergroot, terwijl onderwijs de grote gelijkmaker zou moeten zijn”, aldus Tamar van Gelder, scheidend AOb-voorzitter tijdens de presentatie van de plannen.
Stakingen
Tegenover ruim 900 miljoen aan ‘ombuigingen’ in het po, vo en mbo staat 200 miljoen aan investeringen. Voor behoud van de gratis schoolmaaltijden wordt jaarlijks 135 miljoen euro uitgetrokken, dat is minder dan dit jaar. Ook trekt het kabinet 60 miljoen euro uit om de btw-verhoging op boeken te compenseren. Daarvan is slechts anderhalf miljoen beschikbaar voor mbo-instellingen. Deze mbo-compensatie geldt voor leermiddelen specifiek gericht op basisvaardigheden, en alleen tot de leeftijd van achttien jaar.
Op het hoger onderwijs en onderzoek wordt pakweg een miljard euro aan structurele besparingen ingeboekt, met een nog uit te werken langstudeerboete, een beoogde vermindering van het aantal buitenlandse studenten en een greep uit het fonds onderzoek en wetenschap. De voorgenomen bezuiniging op de sectorplannen van universiteiten is van de baan, maar die rekening schuift minister Bruins door naar de startersbeurzen voor jonge onderzoekers. Daarop wordt 175 miljoen euro ingeboekt en dat gebeurt al gelijk vanaf komend jaar.
“En dat juist in een sector die eindelijk een inhaalslag zou gaan maken na jarenlang achterstallig onderhoud”, reageert Van Gelder. Ze kondigde eerder tijdens de protestmanifestatie op het Domplein al een 'hete herfst' aan (zie elders in dit nummer). “Een grote actie staat al gepland voor 14 november, maar daar zal het zeker niet bij blijven. Als dit kabinet de bezuiniging niet van tafel haalt, sluiten wij stakingen niet uit.”