- blad nr 5
- 1-5-2024
- auteur R. Wisman
- Idee
Presentatiespel maakt sprekers beter
Toevallig waren Maarten en Jolien een paar jaar geleden allebei bezig met presentatieonderwijs. Veel studenten en medewerkers op de universiteit waar ze beiden werkten, deden een cursus presenteren waarbij er veel ruimte was voor eigen invulling. “We spraken elkaar op de gang”, zegt Jolien. “En hebben onze ideeën en tips toen bij elkaar gelegd. Doordat we allebei een andere stijl van spreken en presenteren hebben, vullen we elkaar goed aan.”
Maarten is tegenwoordig docent communicatie bij NHL Stenden Hogeschool Leeuwarden, Jolien is teacher education-specialist bij de TU Eindhoven en zelfstandig dagvoorzitter.
Gemakkelijke tips waarmee iedereen zijn spreekbeurten kan verbeteren, hebben ze volop. Zoals: ‘Formuleer een duidelijk doel met een afgebakende insteek’. Niet: Ik ga het hebben over voetbal. Dat is te breed. Beter is bijvoorbeeld: Ik ga de voetbalregels uitleggen en na afloop weet iedereen wat buitenspel is.
Natuurtalent
Een ander punt waar iedereen winst mee kan behalen, is het verbeteren van de spreekhouding. Maarten: “Veel mensen zijn niet alleen nerveus, maar denken ook dat hun publiek het aan ze ziet en erop let. Dat kan voor nog meer spanning zorgen.”
Het advies: ‘Leg niet de nadruk op je zenuwen, maar op de inhoud, dan richt je publiek zich daar ook op.’ Tien oefeningen werden er twintig en zo gingen ze door tot ze in totaal meer dan zeventig opdrachten hadden. Deze oefeningen werkten ze uit in een spel dat na twee jaar werd gecompleteerd met een Basisboek presenteren Zelfverzekerd en overtuigend spreken.
Jolien: “Je ziet dat het niveau heel erg uit elkaar kan liggen. Sommige leerlingen durven nauwelijks voor de groep te staan, bij anderen denk je: Je bent een natuurtalent.”
Het spel bevat 72 opdrachtkaarten in A6-formaat in vier categorieën: presentatietechniek, structuur & verhaallijn, zelfverzekerd spreken en vragenronde.
Maarten: “De oefeningen bieden een variëteit aan kennis en vaardigheden, zodat zowel de clown van de klas als onzekerdere leerlingen ermee uit de voeten kunnen.”
Power pose
Om te oefenen met zelfverzekerd voor een groep staan, wijst Maarten op de opdracht getiteld: ‘Power pose’. “Dat is een leuke oefening om met een klas te doen omdat het je uit je comfortzone haalt.”
‘Ga stevig staan en maak jezelf groot. Spreid je benen en steek je handen in de lucht alsof je net een olympische medaille hebt gewonnen!’ Of: ‘Ga zitten, leg je benen gekruist op tafel en plaats je handen achter je hoofd met je ellebogen zo ver mogelijk naar buiten.’
Maarten: “Deze oefeningen maken de wisselwerking tussen lichaam en geest voelbaar. De beperkingen die leerlingen ervaren bij het spreken, komen vaak voort uit mindset.”
Jolien werkt graag met ademhalingsoefeningen. Ook daar zijn een drietal opdrachtkaarten voor. “De buikademhaling is belangrijk voor het presenteren, omdat ademen vanuit je buik ervoor zorgt dat je lichaam en geest tot rust komen”, zegt ze. Ook de zuurstoftoevoer naar je hersenen verbetert, en dat vergroot je concentratievermogen.
Beiden wijzen op het belang van oogcontact. Maarten: “Vaak wordt gezegd: ‘Als je het eng vindt, kijk dan maar over de hoofden heen’ of ‘Staar in de ruimte’. Maar dan zie je dus niet wat je publiek doet. Het is een tactiek gebaseerd op angst en vermijding.”
Jolien: “Dat is doorgaans een slecht advies. Als je het publiek aankijkt, kom je er ook achter dat er mensen zijn die aardig naar jou kijken. Die kan je dan iets vaker een blik toewerpen.”
Gebarenhints
Een prima basishouding uit de categorie presentatietechniek is het oefenen van de neutrale ‘weerman/weervrouw-houding’. Ook leerzaam is het oefenen met zogenoemde gebarenhints. “Iets doen met je handen is meestal beter dan niets doen met je handen”, zegt Jolien. “Je kunt met gebaren je boodschap onderstrepen of ondersteunen.” Een hintsopdracht kan zijn: ‘Ik ga starten.’ Hoe beeld je dat uit? Dus: hoe trek je de aandacht zonder woorden? Of: ‘Ik wil drie punten onderstrepen.’ Door te doen kom je tot gebaren die iedereen wel begrijpt.”
Of Jolien en Maarten van nature blije sprekers zijn?
Maarten vond het vroeger verschrikkelijk, Jolien vond het leuk en ook spannend. Maar voor beiden werd het normaler door het veel te doen en feedback te krijgen. Ze zijn ervan overtuigd dat iedereen een betere spreker in zich heeft. “Door je bewust te worden en te oefenen met de verschillende elementen van het spreken, ontdek je wat het beste voor jou werkt.”
Ben jij met iets bijzonders bezig? Of ken je iemand die in deze serie past? Laat het dan weten via onderwijsblad@aob.nl