- blad nr 10
- 1-12-2023
- auteur T. van Haperen
- Column
Als de statistieken in groep 4 tegenvallen, kruipt vmbo in de pijplijn
De politieke afkeer van vroege selectie op school is natuurlijk terecht. Kinderen ontwikkelen zich niet in rechte lijnen, maar in spurts. Leraren hebben slechts een beperkt zicht op die ontwikkeling en kunnen toekomstige spurts moeilijk inschatten. Een beetje rustig aan dus, met dat selecteren. Daar staat tegenover, aan de randen van het stelsel weten we op 11-jarige leeftijd vrij aardig wat kinderen kunnen en willen. Voor de grote middengroep is dat echter minder duidelijk. Die gaan naar havo en mavo. De Nederlandse middenschool. Deze kinderen kunnen nog alle kanten op. Kortom, met het stelsel is weinig mis. Dat maakt het tamboeren op die brede brugklas onzinnig en vooral, het leidt af van het echte probleem. Niet het stelsel, maar de uitvoering stinkt.
Om te beginnen vindt de werkelijke selectie vaak veel eerder plaats. Door het kwalitatief lerarentekort leunt de gemiddelde basisschoolleerkracht sterk op het leerlingvolgsysteem. En als de statistieken in groep 4 tegenvallen, kruipt als vanzelf de bestemming vmbo in de pijplijn naar de self-fulfilling prophecy. Eenmaal op de middelbare school wordt het niet beter. De mavo/havo-middengroep is een lastige populatie. Zij weten nog niet wat ze willen en kunnen, dat ontdekken ze op school, maar de affiniteit met schoolsucces is ook flinterdun. Precies dit maakt het werk met deze groep ambachtelijk en precair. Vergelijk het met het zadelmak maken van een jong paard. Doe je het goed, luister je naar het beest, terwijl je het mild dwingt tot leren rijden met een ruiter: niks aan de hand. Maar kun je dat niet, dan raak je gevangen in een repeterend actie-reactie-patroon. Lastig voor de trainer, traumatisch voor het beest. Kwalitatief lerarentekort, leraren met gebrekkige routines en kennis van zaken, malle pedagogische opvattingen rond eigen verantwoordelijkheid, ook dat is traumatiserend, maar dan voor kinderen. Dus als de politiek zich druk wil maken over vroeg en verkeerd selecteren: stop met die brede brugklas, stuur op betere leraren en een deugdelijk pedagogisch didactisch leerklimaat.
Dat het kan, laat leraar Gert Verbruggen zien met zijn mavo in Deurne. Heel Nederland komt kijken hoe zijn school het doet. En wat zijn ze verbaasd. Het is rustig in het gebouw, er wordt gewerkt, achter in de klas zitten leraren met een tussenuur, om te kijken hoe de collega het doet. En kijk nou, dit werkt. Kinderen uit de middengroep in Deurne weten dat presteren op school kan en ja, moet. Hard werken, leren en presteren; dat is eerlijk selecteren.