- blad nr 8
- 1-10-2023
- auteur K. de Weert
- Idee
Weg met het wegwerpboek
Tim van Laake was voor zijn sectie aan het onderzoeken welke lesmethode hij wilde inzetten toen, enkele jaren geleden, het verdienmodel van de grote uitgeverijen op de schop ging. “De uitgeverijen zijn weggegaan bij het traditionele hardcopy boek dat zo’n vijf jaar mee kan en boden hun lesmateriaal als lifo-product (Licentie Folio) aan. Dat betekent dat de school een digitale licentie koopt waarmee de leerling toegang heeft tot online lesmateriaal. Het klinkt heel duurzaam, maar naast de licentie neem je een leerwerkboek af met zachte kaft voor eenmalig gebruik. In plaats van vijf jaar doen leerlingen nu dus één jaar met een boek, een wegwerpboek, en het is nog stukken duurder ook.”
Voor de milieubewuste Van Laake en zijn collega Martijn Leisink was dit de reden om zelf een eigen lesmethode te ontwikkelen. “Er waren nog wel kleinere uitgeverijen die een hardcopy boek aanboden, maar daar stond voor drie uur per week lesmateriaal in, terwijl onze leerlingen in klas 4 maar twee uur natuurkunde hebben. We wilden een lesmethode die volledig aansluit bij onze uren en manier van lesgeven, trokken de stoute schoenen aan en maakten deze zelf.”
Er zitten heel wat vrije vakantie-, weekend- en avonduren in het ontwikkelen van de lesmethode, genaamd Spinfys. Van Laake heeft geen idee meer hoeveel, maar inmiddels is de methode voor klas 4 en 5 af. Die voor klas 6 bijna. De leerlingen weten dat hun docenten de methode zelf hebben gemaakt en zijn erg enthousiast. “De eerste keer dat we de boekjes uitdeelden, zeiden ze: ‘Wow, het is een echt boek.’ Martijn Leisink heeft de opmaak heel goed gedaan en we hebben ze mooi in kleur gedrukt. Het grootste voordeel is dat we alles wat erin staat echt gebruiken in onze lessen. Geen heen en weer geblader meer van de ene naar de andere paragraaf. Dat maakt het heel overzichtelijk, ook voor bijvoorbeeld een jongen met adhd die in de klas zit en er heel blij mee is.”
Omdat Van Laake de lesmethode in delen schreef gedurende het schooljaar, ligt er nog niet één duurzaam boek, maar meerdere dunne boekjes met degelijke kaft die nu al twee jaar gebruikt worden. “Het voordeel hiervan is dat de schooltas lichter is. We gaan nog onderzoeken of het qua duurzaamheid uitmaakt of we alles voor een lesjaar in één boek zetten, of per periode een dunner boek uitdelen.” Naast de boekjes maakte Van Laake’s collega een online werkomgeving. “Martijn is ontzettend goed in programmeren. Leerlingen kunnen online onbeperkt oefeningen doen. Ook alles wat in het boek staat is online terug te vinden.”
Duurzaam
Van Laake koos bewust voor een boek als basis, terwijl een volledige online methode duurzamer is. “Uit meerdere onderzoeken blijkt namelijk dat leerlingen toch prettiger uit een boek leren. Het leidt minder af en is rustiger voor de ogen. Wij kunnen ook aan de activiteit op onze site zien dat onze leerlingen voornamelijk het boek gebruiken; alleen in de periode voor de toets gaan ze ineens veel online oefeningen doen”, aldus de docent.
Alle eindexamenstof staat uiteraard in de lesmethode. “Qua inhoud verschilt Spinfys daardoor niet veel met lesmethodes van andere uitgeverijen. Wel hebben we alles veel kernachtiger opgeschreven en heel goed nagedacht over wat we willen dat onze leerling nou echt leert en hoe we het verwoorden. Het resultaat is dat onze boeken veel dunner zijn, maar alles er wel heel duidelijk in staat. Dus waar een leerling soms zes pagina’s moest lezen, zijn het er nu bijvoorbeeld maar twee of drie. Dat werkt erg fijn. Het nadenken over de inhoud heeft Martijn en mij veel leuke vakinhoudelijke discussies opgeleverd waar we ontzettend veel van geleerd hebben. Alleen al daarom kan ik het maken van een eigen lesmethode aanraden. Je gaat echt anders kijken naar je eigen lesgeven. Die samenwerking, professionalisering en daarbij de positieve reacties geven ontzettend veel energie.”
De resultaten van de leerlingen zijn voor zover meetbaar gelijk gebleven sinds het gymnasium Spinfys gebruikt. De zelfgemaakte lesmethode kost slechts een kwart van de kosten van een van de lifo-opties van de grotere uitgeverijen. “Onze school geeft door de invoering van lifo en de gestegen kosten een ton per jaar te veel aan boeken uit. Van dat bedrag zou ik liever een schoolpsycholoog of andere zorgverleners in dienst nemen voor het toegenomen aantal leerlingen met mentale problemen.”
De bevlogen docent wil vanwege de kostenbesparing en duurzaamheid iedereen oproepen goed na te denken of je met het lifo-systeem met wegwerpboeken mee wil gaan. “Als je naar een circulaire economie wilt en naar een klimaatneutraal Europa in 2050, moet je dat als school uitstralen. Ik geef collega’s graag tips bij het maken van hun eigen lesmethode en wees welkom om die van ons te bekijken.”
Meer weten? Mail naar info@bibeta.nl