- blad nr 4
- 1-4-2023
- auteur J. Vreugdenhil
- Redactioneel
Hoe Paarse Vrijdag een splijtzwam werd
Het begon zo leuk in 2021, het jaar dat een Amsterdamse openbare basisschool in stadsdeel Oost spontaan besloot om Paarse Vrijdag te vieren. Alle docenten en leerlingen die dat wilden hadden iets paars aangetrokken en er hingen paarse vlaggetjes in school. “Heel leuk dat spontane, maar ik wilde er wel een duidelijk beleid op voeren als we het de jaren daarna ook zouden vieren”, aldus de directeur die liever anoniem blijft omdat het conflict met de ouders nog gaande is. De ouders van de school werden het jaar daarop twee weken voor Paarse Vrijdag, dat viel op 9 december 2022, ingelicht over het programma in een nieuwsbrief. “Een alinea waarin we vertelden dat de dag in het teken stond van ‘Je mag zijn wie je wilt zijn’. Daarbij vermeld dat we er in de lessen aandacht aan zouden besteden, variërend van voorlezen uit een prentenboek in de onderbouw tot een gesprek in de bovenbouw over waar de kleuren van de regenboogvlag voor staan.”
Naast een eigen invulling per groep had de school ook het COC-lespakket aangeschaft met prentenboek, kleurplaten en spellen. “Er was geen reactie op de nieuwsbrief gekomen, totdat ik de donderdagavond voor Paarse Vrijdag om half elf ’s avonds een mail binnenkreeg van een ouder. De mail kwam erop neer dat ze bezwaar had tegen deelname aan Paarse Vrijdag. Dat de seksuele opvoeding een exclusief recht was dat ze als ouders genieten en waaraan zij volgens hun eigen opvattingen vorm aan wensen te geven volgens hun godsdienst. Er werd ook gevraagd naar een alternatief lesprogramma. Ik had wel vaker mails van deze ouder ontvangen, maar dit was duidelijk ander taalgebruik met verwijzingen naar wetsartikelen.”
Sean Morrissey, directeur op De Indische Buurt School in Amsterdam-Oost: “Nadat we hadden laten weten aandacht te geven aan Paarse Vrijdag, kwamen er signalen van diverse ouders die hun kinderen thuis wilden houden. Daarbij ontving ik enkele bezorgde mailtjes van ouders die bang waren dat we over Paarse Vrijdag zouden gaan praten in de onderbouw. Dat was voor ons het teken om in te grijpen. Ik heb een brief opgesteld om de insteek van Paarse Vrijdag nogmaals uit te leggen. Dat ongeacht je afkomst, cultuur, religie, voorkeur en geaardheid, de boodschap is: je mag zijn wie je bent en je krijgt bij ons op school de ruimte, vrijheid en veiligheid om dit te voelen en te ervaren. Met verder de boodschap dat wie wilde op die dag paars mocht dragen en dat er op basis van de leeftijd van de leerlingen een geschikte activiteit plaats zou vinden in de klas. Daarnaast hebben we de ouders uitgenodigd om in januari tijdens onze maandelijks goed bezochte ‘ouders ontmoeten ouders’-avond hier samen verder over te praten. Voor ons zijn deze ouderavonden de manier om elkaar, en elkaars achtergrond, beter te begrijpen en in gesprek te blijven. En in dit geval om te begrijpen in welke spagaat je als gelovige komt bij onderwerpen als diversiteit en lhbtq.”
Gesteund
Ook op een andere basisschool in de wijk, de Flevoparkschool, bleek Paarse Vrijdag gevoelig te liggen, laat directeur Alwin van Halm weten. “Daarom hebben we ervoor gekozen geen speciaal Paarse Vrijdag-programma te draaien. Uiteindelijk zijn twee leerlingen uit protest ziek gemeld. Kinderen waarvan de ouders van tevoren hadden gevraagd of we aandacht aan Paarse Vrijdag gingen besteden. Toen ik liet weten dat wanneer het onderwerp langs zou komen, bijvoorbeeld in het Jeugdjournaal, er zeker over gesproken zou worden, was dat voldoende om de kinderen thuis te houden. Ik merk dat veel scholen met dit onderwerp worstelen. Daarom hebben we met een aantal basisscholen in de buurt afgesproken, inclusief de islamitische school, om dit jaar gezamenlijk een brief op te stellen. Om uit te leggen dat Paarse Vrijdag over diversiteit gaat en alle scholen volgens de wet verplicht zijn om daar aandacht aan te besteden.
Op de openbare school leidde de boze mail van de ene ouder uiteindelijk tot een conflict met meerdere ouders. De directeur: “Maanden na Paarse Vrijdag zijn we op het punt gekomen dat de regenboogvlaggen die in school hangen als aanstootgevend worden gezien en geëist wordt dat we ze weghalen. Met daarbij de garantie dat de kinderen op school nooit in aanraking komen met lhbtq-onderwerpen. Dat wordt lastig omdat we hier dagelijks mee te maken hebben, alleen al omdat er leerlingen zijn met twee moeders of twee vaders. Wij vinden dat iedereen open mag praten over alles, van lhbtq tot geloofsovertuiging. Daarbij kan het weghalen van de regenboogvlag nadelig zijn voor kinderen die zich erdoor gesteund voelen.”
Wat de directeur van de openbare school vooral zorgen baart, is dat ouders uit onvrede naar de islamitische basisschool overstappen. “Dat is de laatste tijd een paar keer gebeurd, zonder overleg. De betreffende ouders hebben hun kind opgepakt en zijn vertrokken.” Directeur Hakima el Ghannouti van de islamitische basisschool AL Jawhara laat weten dat ze niet naar haar school zijn overgestapt. “Wij behandelen gender, seksualiteit en diversiteit wel degelijk in de klas, dat zijn we ook verplicht, maar op onze manier. We verschillen allemaal, in uiterlijk, in hoe we leven en in de keuzes die we maken. Daar leggen wij de nadruk op. Wat betreft lhbtq, dat wordt hier met dezelfde insteek behandeld als op de christelijke en joodse scholen. Er zijn dingen die niet toegestaan zijn vanuit ons geloof, maar die toch voorkomen en iedereen mag daarin zijn eigen keuze maken.”
In de war
Op de school van el Ghannouti wordt Paarse Vrijdag wel behandeld, maar niet gevierd. “Op Paarse Vrijdag wordt benadrukt dat het oké is als je gay bent, want je mag zijn wie je wilt zijn. Voor zover ik weet zijn er bij ons op school geen leerlingen gay, maar daar is zeker ruimte voor als dat wel zo zou zijn. Wat er nu vaak op andere scholen speelt, is dat ouders met een islamitische geloofsovertuiging bang zijn dat de identiteit die de kinderen van huis uit meekrijgen wordt afgebroken door Paarse Vrijdag. Over de vorm van Paarse Vrijdag heerst veel angst en dat gaat er met name om dat de kinderen in de war kunnen raken en hun eigen identiteit in twijfel trekken. Mijn advies is: blijf praten met de ouders, besteed er ouderavonden aan. Leer elkaar kennen en respecteer elkaar in alle keuzes.”
“Wij hebben het afgelopen jaar duidelijk een shift gemerkt in de mate van weerstand die ontstaan is naar aanleiding van Paarse Vrijdag”, vertelt Daphne Heijmering van het COC. “In lijn van de wrijving die er momenteel in de samenleving heerst en de toename van polarisatie. Zo kregen we veel reacties terug van basisscholen over ouders die het interpreteren als: wanneer mijn kind paars draagt, komt diegene daarmee uit de kast. Dat is natuurlijk niet het geval. Daarom is het handig om Paarse Vrijdag als school breed in te steken als een dag waarop je diversiteit viert op school. Het initiatief niet alleen bij de gay leerkrachten neer te leggen, maar als team te dragen. De ouders vooraf goed te informeren, en als leerkracht voorbereid te zijn bij vragen.”
De directeur van de openbare basisschool pleit ook voor beter informeren en communiceren. “Toevallig hoorde ik laatst op de radio een verslag over lhbtq-kinderen die aantoonbaar minder last hebben van depressiviteit wanneer er op school aandacht wordt gegeven aan Paarse Vrijdag. Positieve verhalen, heel fijn natuurlijk, maar nergens wordt belicht hoe moeilijk het voor scholen is om het goed te doen. Daar zou ik graag over in gesprek gaan.”
{kader 1}
Veel animo
Lhbti-belangenvereniging COC, die Paarse Vrijdag-pakketten met vlaggetjes, posters en schmink uitdeelt, laat weten dat in 2022 zeker duizend middelbare scholen meededen, 80 procent van het totaal. En voor het eerst ook 1500 basisscholen door het hele land. De meeste Paarse Vrijdagen worden op de middelbare scholen georganiseerd door groepjes leerlingen verenigd in een Gender & Sexuality Alliance en op de basisscholen op initiatief van de leerkrachten en leerlingen.
{kader 2}
Aandacht is verplicht
Sinds 2012 zijn scholen verplicht aandacht te besteden aan seksualiteit, diversiteit en met name seksuele diversiteit. Scholen hebben daarnaast de taak te zorgen voor een sociaal veilig klimaat in en om de school en aandacht te besteden aan burgerschap. Scholen zijn echter vrij om hier zelf invulling aan te geven.