- blad nr 3
- 1-3-2023
- auteur A. Aynan
- Redactioneel
Samenhang ontbreekt in boek over oud-mavoleerlingen
U weet misschien dat een persoon die de mavo doet geen eigennaam heeft. Van het lbo tot het gymnasium is het onderwijstype naar een persoon te vervoegen; van lbo’er tot gymnasiast. Het heeft misschien te maken met de lettercombinatie mavo die het achtervoegsel ‘er niet lekker laat klinken. Maar nadat ik een keer of voor vijf mavo’er uitsprak klonk het helemaal niet zo vreemd meer. Waarom de persoonsnaam mavo’er nooit tot gangbare taal is geworden, is mij onbekend.
Ik weet dat mavoklant in omgang is maar het is een spuuglelijk woord. Het is geen persoonsnaam maar een opmerking, een denigrerende opmerking. En door ‘mavoklantje’ krimp je al helemaal tot een maatschappelijk onding.
Het is daarom nogal een domper dat het interviewboek van Jim Jansen en Peter de Brock Mavoklanten heet. De auteurs hebben beiden de mavo gedaan, die moeten dus weten dat mavoklant niet positief bedoeld is. Misschien is het ironie en slaat de titel wel op de geďnterviewden die ondanks of juist dankzij de mavo glanzende carričres hebben opgebouwd? Ik weet het niet.
Het boek opent met een voorwoord van Marcel van Roosmalen, die niet de mavo heeft gedaan. Waarom laat je hem dan het voorwoord schrijven? Hij noemt mavo’ers overigens mensen met een mavo-achtergrond. Zodra iemand in Nederland over achtergrond begint, kun je beter inbinden want dan weet je dat jij de stront bent en niet de knikker.
De auteurs Jim Jansen en Peter De Brock vertellen vervolgens anekdotisch over hun mavotijd. In een van de inleidingen wordt verwezen naar een (Algerijnse) schoolconciërge die Benjama heet, wat mij niet echt Noord-Afrikaans klinkt. Een simpele zoektocht op google leert dat het geen Algerijnse maar een Thaise naam is. Het zal waarschijnlijk Boujema zijn, wat vrijdag betekent.
Het is niet dat ik gevoelig ben om benamingen, of dat nu mavo’er of Boujema is, juist te adresseren, ik leg er juist eer in.
U begrijpt dat ik met een gestapeld scepticisme aan Mavoklanten begon.
Toon
De selectie van de geďnterviewden en hun toon over de mavotijd verschilt enorm. Zo vertelt de huidige minister van Onderwijs Dennis Wiersma dat het de plek is waar hij maatschappelijk geëngageerd raakte, want het was de periode van de aanslagen op de Twintowers en de moorden op Pim Fortuyn en Theo van Gogh. Voor voormalig-tafeltennisster Bettine Vriesekoop was het verschrikkelijk om na een brugjaar havo/vwo naar de mavo te moeten. Het had achteraf voordelen want het was heel makkelijk waardoor er veel tijd overbleef om aan een imposante sportcarričre te beginnen. Zo hard ze trainde voor haar sport, zo weinig deed ze op school. ‘Ik deed nooit wat, ook niet voor mijn examen, en haalde alles moeiteloos.’ Tv-presentator Jochem van Gelder ging naar de jongensmavo omdat zijn twee oudere broers daar ook al op zaten. Gebaande paden. Van Gelder vertelt over de ‘hoofdprijs’ Wilma van de Oever, die hij nooit gewonnen heeft. Ook maakte hij sommige leraren het leven zuur, een van die leraren kwam hij jaren later in een verzorgingstehuis tegen, waar ook Van Gelders vader zat. ‘Hoe kan het toch dat je als puber zo meedogenloos bent?’ vraagt Van Gelder zich af. Spreek voor jezelf, denk je dan en die reflectie komt gemaakt over, want heb je in al die jaren je niet afgevraagd waarom je zo een rotjoch was?
Belangrijke plek
Willie Wartaal van de Jeugd van Tegenwoordig heeft weinig geleerd op de mavo, maar des te meer van zijn moeder, want die vertelde hem hoe het leven in elkaar zit. Ze was verslaafd en nam Wartaal mee naar drugspanden om crack te gebruiken. Daar zag hij hoe het niet moest. Ondanks dat hij een hopeloos probleemkind was op de mavo, was het een belangrijke plek voor hem, omdat het thuis niet zo leuk was. Een andere muzikant, Tim Knol, luisterde op zijn discman in de aula naar countrymuziek. Toen een klasgenootje daarachter kwam, verdiepte Knol zich direct in de eigentijdse muziek van 50 cent en Shaggy, want hij wilde niet vier jaar lang voor cowboy Knol uitgemaakt worden. De rest van het interview gaat over veel, maar niet over de mavo.
Na 21 interviews gelezen te hebben verdween mijn twijfel niet. Waarom zijn deze mensen geďnterviewd? Als er een samenhang in de selectie is, heb ik die niet kunnen ontwaren. Maar de meeste moeite heb ik dat de mavo een reden lijkt om gemoedelijke gesprekken te voeren met bekende Nederlanders die er toevallig op hebben gezeten. Wat de mavo voor hen heeft betekend is dikwijls afwezig in de gesprekken en dat had het boek krachtiger gemaakt.
Veel van de geďnterviewden deden weinig of hoefden weinig te doen op de mavo. Dus ze waren niet geďnteresseerd of het ging ze makkelijk af. Ik had veel liever een interviewboek gelezen met totaal onbekende Nederlanders waar de mavo bepalend voor is geweest. Ook is het jammer dat stem van de mavoleraar afwezig is in het boek.
Is Mavoklanten dan geen goed boek? Jawel hoor, want het is een rijk boek. Zo vertellen wetenschappers over de kapitale fout om de mavo af te schaffen, dat er niet zoiets als het mavobrein bestaat en dat het rigoureuze Nederlandse onderwijssysteem voor ongelijkheid zorgt. Enorm interessante stellingen en onderwerpen, al worden die niet door oud-mavo’ers te berde gebracht.
Mavoklanten, Inspirerende interviews over een onderschatte school. Peter de Brock en Jim Jansen. Uitgeverij Luitingh Sijthoff. 20,99 euro