- blad nr 5
- 1-5-2022
- auteur . Overige
- Opinie
Had ik het maar geweten, dan had ik het anders gedaan
Docent Marjolein Mantelaers ziet de meest gemotiveerde zij-instromers afhaken. Hadden ze maar écht goede begeleiding gekregen en betere voorlichting over het vak ook over de minder leuke kanten.
Steeds meer mensen kiezen voor een carrière in het onderwijs. En dat is een goed teken. Alle campagnes die de overheid heeft gevoerd om nieuwe leraren te werven, lijken hun vruchten af te werpen. Nog altijd is het lerarentekort groot, maar dat meer mensen kiezen voor een nieuwe carrière binnen het onderwijs, is positief. Althans, het is een goed begin. Want met het starten van al die nieuwe potentiële leraren is een nieuw probleem ontstaan: het behouden van die startende en studerende leraren. Hoe enthousiast deze mensen ook beginnen aan hun nieuwe uitdaging, veel te vaak zien we hen binnen een jaar of vijf het onderwijs met de staart tussen de benen weer verlaten. Soms maken starters de opleiding niet eens af.
De vraag is waar dit door komt. De starters waar ik het hierboven over heb zijn niet de middelbare scholieren die aan een vervolgopleiding beginnen. Het zijn veelal volwassen mensen die een weloverwogen beslissing nemen en een tweede carrière beginnen in het onderwijs. De zogenaamde zij-instromers. Met een flinke portie ervaring in hun rugzak is hun motivatie groot. Er hangt ook nogal wat vanaf als je een zwaar opleidingstraject in gaat waarbij je werk en studie combineert. En dan word je ook nog geacht om in twee jaar tijd te doen waar anderen vier jaar de tijd voor krijgen. Dit alles met op de achtergrond een gezin of een andere zorgtaak, een sociaal leven en een hypotheek. Dan is die flinke portie motivatie geen overbodige luxe! Toch zie ik ook de meest gemotiveerde zij-instromer afhaken.
Gezin en hypotheek
Redenen om te stoppen zijn er genoeg. Het traject blijkt toch te zwaar. Dit komt overigens in de meeste gevallen niet omdat men hard moet werken, op hard werken hebben zij-instromers wel gerekend. Veel vaker ontbreekt maatwerk. Wordt er toch te weinig rekening gehouden met de ervaring die iemand al opdeed. Of er wordt te weinig rekening gehouden met dat gezin en die hypotheek op de achtergrond en de zorgen die daarbij horen. Of andersom. Dat gezin op de achtergrond heeft toch meer aandacht nodig dan verwacht, maar daar is weinig ruimte voor. Eenmaal afgestudeerd wordt de zij-instromer direct voor vol aangezien. En dat is enerzijds fijn, want het voelt als erkenning voor het harde werken. Het kan ook nogal overweldigend zijn. Werken in het onderwijs is immers net zoiets als autorijden: als je je rijbewijs hebt, weet je in theorie hoe het werkt, maar je moet kilometers maken om echt goed te worden. Startende leraren krijgen regelmatig veel verantwoordelijkheden, terwijl ze die kilometers nog niet gemaakt hebben. Dat levert stress op.
En dan blijkt in de praktijk ook nog eens dat werken met kinderen weliswaar heel leuk is, maar tegelijkertijd onvoorspelbaar en wellicht minder dankbaar dan verwacht. Kinderen zijn mondig. Pubers soms brutaal en vaker ongemotiveerd. Omgaan met ouders is in principe een vak apart, maar je krijgt er direct mee te maken. Alle theorie over klassenmanagement en gesprekstechnieken moet nu in de praktijk worden gebracht. Maar ja, die kilometers he…
Ik kom veel zij-instromers tegen die zeggen: ‘Als ik had geweten dat…’. En negen van de tien keer is het vervolg op die zin niet ‘…dan was ik hier niet aan begonnen’. Integendeel! Veel vaker hadden ze dingen anders aangepakt als ze hadden geweten waaraan ze begonnen. Dan waren ze niet akkoord gegaan met een mentoraat in hun eerste jaar bijvoorbeeld. Dan hadden ze onderhandeld over tijd om te studeren. Dan hadden ze nee gezegd tegen het leiden van projecten of aanwezigheid bij alle vergaderingen. Maar belangrijker, dan hadden ze vaker om hulp en begeleiding gevraagd bij problemen.
Helaas is het zo dat, wanneer zij eenmaal wel op het punt van ‘Als ik dat geweten had…’ beland zijn, het vaak al te laat is. De motivatie is weg. De energie is op. De lol is eraf. De problemen lijken te groot en dus stoppen ze.
Ik denk dat de juiste voorlichting, die zich ook richt op de minder leuke kanten van het werk, hierbij kan helpen. Voeg daar nog echt goede begeleiding, hulp bij plannen en organiseren van werk en studie, aandacht voor klassenmanagement en ondersteuning bij zaken als gesprekken voeren met ouders aan toe en ik ben ervan overtuigd dat meer mensen niet alleen in het onderwijs starten, maar er ook in blijven werken.
Marjolein Mantelaers is docent Nederlands, eigenaar van Docentenleven.nl en auteur van het boek Opeens weet je het… Je wordt leraar!