- blad nr 4
- 1-4-2022
- auteur A. Kersten
- Redactioneel
Hoe SvPO publiek vastgoed in private handen bracht
Begin vorige maand zou het nieuwste rapport van de Onderwijsinspectie over de Scholen voor Persoonlijk Onderwijs (SvPO) het licht zien. Een aanvullend onderzoek naar de huisvesting, vervolg op een uitgesproken kritisch rapport vorig jaar over het financieel beheer. Naar aanleiding van de nieuwe bevindingen besloot de inspectie zelfs aangifte te doen tegen SvPO-bestuurder Misha van Denderen vanwege vermoedens van “een of meerdere strafbare feiten”. Maar Van Denderen stapte naar de rechtbank om het inspectierapport tegen te houden. De uitspraak van het kort geding viel na het sluiten van dit nummer.
Wat is er aan de hand bij SvPO? Het Onderwijsblad deed onderzoek bij het Kadaster en reconstrueerde hoe de afgelopen jaren voor miljoenen aan publiek gefinancierd vastgoed - betaald uit onderwijsgeld en ouderbijdragen - in private handen is gebracht.
Scholen voor Persoonlijk Onderwijs?
SvPO-scholen voor voortgezet onderwijs profileren zich met kleine klassen, veel contacttijd en een lage overhead. Op papier een veelbelovend concept, maar sinds een paar jaar komt steeds meer een andere kant naar voren. Voormalige docenten verhaalden in 2020 over doorgeslagen efficiency en verouderd lesmateriaal. Ondanks de kleine klassen bleek er veel geld op de bank en in huisvesting te belanden. Inmiddels zijn drie van de acht scholen ‘zeer zwak’ verklaard door de inspectie, waarvan de Utrechtse school voor de tweede keer. De SvPO-leiding is het niet eens met de inspectie-oordelen en vecht de rapporten al jaren aan via de rechter.
Hoe ziet dat SvPO-netwerk eruit?
De acht scholen vormen allemaal een eigen stichting, die worden voorgezeten door oprichter Van Denderen. Naast deze acht publieke organisaties zijn er twee private rechtspersonen, ook door hem opgericht en voorgezeten. De stichting voor persoonlijk onderwijs heeft een zogenoemde anbi-status, waarmee ze door de Belastingdienst is erkend als goede doelen-stichting. Dat ‘goede doel’ is het faciliteren van persoonlijk onderwijs. Belangrijkste inkomstenbron zijn ouderbijdragen. En dan is er nog de stichting Frederikssoon. Dat is Van Denderens persoonlijke vehikel, die geregistreerd staat op zijn privé-adres. Belangrijk: private stichtingen vallen in tegenstelling tot publieke organisaties buiten het inspectietoezicht.
Hoezo eigen huisvesting?
De afgelopen jaren realiseerde SvPO op vier locaties nieuwe schoolgebouwen: Hurdegaryp, Geldermalsen, Hoorn en Deventer. Meestal krijgen scholen in het basis- en voortgezet onderwijs een gebouw in gebruik van de gemeente, maar vanwege een zogenoemde doordecentralisatie van de huisvesting is SvPO in een aantal gevallen zelf verantwoordelijk voor het regelen van een onderkomen.
In Hurdegaryp en Geldermalsen gaat het om complete nieuwbouw. Daar kocht de private anbi-stichting al eerder de grond, waarop later met inzet van onderwijsgeld het schoolgebouw verrees. Op de andere twee locaties zijn bestaande panden tot school verbouwd. In Hoorn is in het voormalige, katholieke Missiehuis een school gerealiseerd en in Deventer is de school gevestigd in een voormalig kerkgebouw. Drie van deze vier publieke schoolstichtingen - Hurdegaryp, Geldermalsen en Hoorn - betalen de komende dertig jaar geld aan de private anbi-stichting om de grond en de gebouwen te mogen gebruiken. Daartoe zijn vorig jaar drie erfpachtovereenkomsten ingeschreven bij het Kadaster.
Voor de nieuwbouw en verbouwingen zijn miljoenen aan rijksbekostiging, onderwijsgeld, van de scholen gebruikt. Volgens het jaarverslag hebben alle scholen samen er ‘heel veel geld’ in gestoken. De jaarstukken geven geen inzicht om hoeveel het gaat.
En die transacties?
Wat bij sommige leveringsaktes ook opvalt, zijn de transactiebedragen. Het Missiehuis in Hoorn werd in 2018 aangekocht op naam van de schoolstichting in Hurdegaryp voor 1,7 miljoen euro. Eind 2020 nam de private anbi-stichting het gerenoveerde gebouw over van de school voor het oorspronkelijke bedrag van 1,7 miljoen euro.
Dan Deventer. Van Denderen kocht via zijn privéstichting Frederikssoon in september 2018 het monumentale Heilig Hart-kerkgebouw in Deventer. Kosten: 800 duizend euro, plus 48 duizend euro overdrachtsbelasting. Zijn stichting leende daarvoor zes ton van de anbi-stichting. De kerk werd met publiek geld omgetoverd tot een schoollocatie. In september 2021 verkocht hij het pand aan de anbi-stichting voor persoonlijk onderwijs. Ook voor deze deal zou zijn afgesproken: overname voor het oorspronkelijke bedrag. Van Denderens privéstichting Frederikssoon bracht een koopsom van bijna 963.000 euro in rekening, ruim een ton meer. Een opslag voor ‘risico en exploitatielasten’, zo luidt zijn uitleg. Omdat de ondernemende bestuurder, zoals hij uitlegt in het kader, met een onverkoopbare kerk had kunnen blijven zitten.
Reactie Misha van Denderen
SvPO-oprichter Misha van Denderen erkent tegenover het Onderwijsblad dat de gebouwen in Hurdegaryp, Geldermalsen, Hoorn en Deventer in juridische handen zijn van de stichting voor persoonlijk onderwijs, de private anbi-stichting. “Dat heeft weinig betekenis”, reageert hij per mail. “De juridisch eigenaar (SvPO) kan niks met het gebouw omdat het economisch eigendom bij een ander ligt (de school). De anbi beschikt niet over de gebouwen en als de erfpacht op de grond ooit zou aflopen, moet ze voor die gebouwen betalen.”
Over de zogenoemde ‘risico-opslag’ bij de verkoop van de kerk in Deventer, verklaart hij: “Dat was omdat de gemeente jarenlang had beweerd dat er geen geschikt schoolgebouw beschikbaar was en de school daarom niet van start kon.” Door de aankoop van de kerk kon SvPO bewijzen dat er wel een gebouw beschikbaar was, aldus de bestuursvoorzitter. “Of de gemeente ermee akkoord zou gaan, was toen nog niet duidelijk en of er een omgevingsvergunning zou komen evenmin. Er was daardoor het risico om met een al jaren leegstaande en onverkoopbare kerk te blijven zitten.”
Kijk voor de laatste ontwikkelingen op aob.nl
{streamer}
Drie van de acht SvPO-scholen zijn ‘zeer zwak’ volgens de inspectie