- blad nr 1
- 1-1-2022
- auteur M. van Nieuwstadt
- Opinie
Lhbti+ leerlingen verdienen een veiligere schooltijd
Op school zou het normaal moeten zijn dat iedereen verschillend is. Maar uit onderzoek van socioloog Tessa Kaufman blijkt dat onderwijspersoneel nog een lange weg te gaan heeft.
Hoewel bij discriminatie van lhbti+ jongeren vaak automatisch wordt gedacht aan ervaringen tussen klasgenoten onderling, bleek recent uit ons grootschalige onderzoek dat leerkrachten en ander schoolpersoneel evengoed daders zijn van pesten en geweld. Lhbti+ is een parapluterm voor mensen die vallen op hetzelfde geslacht, of op jongens én meisjes, of die zich niet (volledig) identificeren met hun geboortegeslacht. Ons onderzoek, van de Universiteit Utrecht en de Rijksuniversiteit Groningen, is gebaseerd op ervaringen van 30 duizend scholieren van 136 verschillende scholen in Nederland. Zij vulden een anonieme enquête in. Wij wisten uit eerder onderzoek al dat lhbti+ jongeren vaker gepest worden, maar nog niet door wie, waar, en of ze het melden.
De resultaten zijn alarmerend. Van de gepeste lhbti+ jongeren zegt bijna een kwart dat het pestgedrag van leerkrachten komt, bij hetero’s gaat dit om ongeveer één op de zes jongeren. Bovendien rapporteren lhbti+ jongeren ook bijna dubbel zo vaak dat zij het slachtoffer waren van geweld door schoolpersoneel, en vinden hun pestervaringen vaker plaats op plekken zonder toezicht: wc’s, kleedkamers of de school-parkeerplaats. Ze zeggen tot slot meer dan twee keer zo vaak dat ze niet over het pestgedrag durven praten; niet op school en niet met hun ouders. En áls ze het melden, wordt het minder vaak opgelost. Kortom: lhbti+ jongeren zijn niet alleen onveiliger, maar staan ook met hun rug tegen de muur als ze hulp zoeken.
Anders
Juist de volwassenen die deze kwetsbare doelgroep zouden moeten beschermen, dragen zelf bij aan het probleem. Ondanks toegenomen aandacht voor gelijkheid hebben veel volwassenen mogelijk nog moeite met het accepteren van en omgaan met de diversiteit die zij zien in hun klassen. Een deel van de leerkrachten die volgens leerlingen pesten, doen dit mogelijk niet expres. Ze onderschatten mogelijk de impact van plagerige opmerkingen, of het belang van bijvoorbeeld leerlingen aanspreken met gekozen voornaamwoorden zoals ‘die/hen’. Maar het gaat zeker niet alleen maar om onwetendheid, want jongeren rapporteerden ook opzettelijk ernstig gedrag zoals uitschelden en zelfs fysiek geweld.
Eigenlijk weten we al jaren dat de middelbare school een onveilige plek kan zijn voor lhbti+ jongeren. Bewustzijn hiervan is dan ook belangrijk, maar nog veel urgenter is dat scholen ook zelf actie ondernemen. Scholen kunnen beleid implementeren waaruit blijkt waar de school voor staat en wat leerlingen én personeel van elkaar mogen verwachten. Heldere regels die voor iedereen op school gelden: bijvoorbeeld dat je als leerkracht je eigen opvattingen kunt hebben, maar dat je afwijzende ideeën over lhbti+ personen nooit mag laten doorschemeren in contact met leerlingen. Ook helpt het om in antipestprotocollen expliciet seksuele oriëntatie, genderidentiteit en andere minderheden te benoemen. Los van regels is aandacht voor contact en onderling begrip essentieel en helpt regelmatige bijscholing daarbij. Kortom, een maatschappij waarin diversiteit de norm wordt, vraagt erom dat het op elke school normaal is dat iedereen verschillend is.
Tessa Kaufman is universitair docent aan de Universiteit Utrecht en is aan de Rijksuniversiteit Groningen gepromoveerd op het onderwerp chronisch slachtofferschap van pesten.