- blad nr 7
- 1-7-2021
- auteur R. Wisman
- Idee
Leren begint met verwondering
Op het Twents Carmel College in Oldenzaal is een afdeling vwo-extra voor ‘cognitief begaafde’ leerlingen. De verwonderingsopdracht maakt deel uit van de selectieprocedure om de motivatie van de leerlingen te polsen.
De leerlingen houden een dagboek bij waarin ze aan de hand van hun bezigheden tien vragen beschrijven die er in ze opkomen, vertelt Jacqueling Keijzer, docent wetenschapsoriëntatie.
Toen haar opa benauwd werd tijdens het kijken naar het paasvuur vroeg Pien (13) zich af: ‘Waarom word je ziek door het inademen van vervuilde lucht?’ En toen de volwassenen daarna thuis een borrel dronken: ‘Hoe is het mogelijk dat er nog alcohol verkocht wordt als je er ziek van wordt?’
Toen Niek (12) langs een kapotte voordeur in zijn wijk liep, vroeg hij zich af: ‘Hoe kan het dat er arme kinderen zijn in Oldenzaal?’ En na het zien van het Jeugdjournaal: ‘Hoe kan het dat er nog steeds geen regels zijn voor het klimaatakkoord?’ Ook Carlins’ (13) hart ging uit naar arme mensen, maar dan in Afrika. ‘Ik voel me schuldig dat ik zoveel kleding heb en sommige mensen in Afrika bijna niks.’
Twents
Yannick (13): ‘Waarom kun je maar op één punt tegelijk scherp stellen?’ En: ‘Waarom hebben medicijnen altijd moeilijke namen?’ Het eerste kwam in hem op toen hij zijn zicht tegelijkertijd op een glas en de televisie scherp wilde stellen, het tweede toen hij in de badkamer het etiket van de neusspray las.
Tim vroeg zich af: ‘Hoe is het Twentse accent ontstaan?’ En: ‘Waarom zijn fietspaden rood en niet een andere kleur?’
Jacqueline Keijzer: “De leerlingen kiezen één van hun eigen vragen uit waar ze vervolgens een presentatie over maken. Tim zocht bijvoorbeeld uit hoe het zat met die fietspaden. Hij ontdekte dat rood beter was voor de verkeersveiligheid.”
Jonathan (12) wilde weten hoe het kan dat er uit dode atomen levende cellen kunnen ontstaan. “Een heel moeilijke vraag voor een kind uit groep 8. Hij dacht eraan toen hij een boek las over het ontstaan van het leven.”
Faalangst
“Kinderen stellen veel verschillende vragen. Je haalt eruit of ze boeken en kranten lezen, of er thuis over het nieuws gesproken wordt, of ze wel eens naar een museum gaan”, aldus Keijzer.
Naast het concrete gebruik van de opdracht voor eventuele toelating ziet Keijzer in de verwondering een ideaal aanknopingspunt om de woordenschat, de vaardigheid om gedachten onder woorden te brengen en de interesses te peilen. “Sommige kinderen stellen simpele vragen, anderen stellen vragen waar ik zelf nog nooit over heb nagedacht. Is angst erfelijk? Hoe kan het dat synthetische broeken pluizen als ze over een mat schuiven? Hoe komt het dat peper heet is en citroen zuur?
“Je krijgt een indruk van de interesses en wensen van een kind en ziet of het doordenkt over mogelijke oplossingen. Omdat het een open opdracht is, haal je er ook uit waar kinderen op vastlopen, op faalangst bijvoorbeeld.”
Keijzer: “Leren begint met je verwonderen. Vanuit verwondering ontstaan vragen en om daarop antwoord te vinden, moet je aan de slag met denken en doen. De leerlingen leren veel door ze hun eigen vraag te laten onderzoeken. Als je wilt weten hoe een regenboog ontstaat, duik je in de natuurwetenschap, maar ook in de kleurenleer.”
In het algemeen is het voor kinderen een verademing om even iets buiten de schoolmethode te doen. “Dat gaat toch meestal over thema’s die volwassenen hebben bedacht. Dit is een manier om in de huid van het kind te kruipen.”
Astra Zeneca
Ook tijdens haar eigen lessen laat Keijzer de verwondering toe. Naast wetenschapsoriëntatie geeft ze het vak biologie en gezondheid.
“Onlangs gaf ik les over de samenstelling van het bloed. Toen vroeg een leerling: ‘Kan je ook teveel rode bloedcellen hebben? Omdat ik het niet wist, zochten we het samen online op. Vervolgens ontstond een levendig gesprek over ernstige Covid-19 op de Intensive Care. “Ik gaf daar bewust ruimte aan”, zegt Keijzer. Ze vroeg de klas ook om met haar mee te denken over haar eigen vaccinatie. “Mijn moeder had trombopenie, een tekort aan bloedplaatjes. Zelf kreeg ik als veertiger trombose. Zou het dan wel verstandig zijn voor mij om het Astra Zeneca-vaccin te nemen? Twee leerlingen wezen mij erop, net als de huisarts, dat ik dezelfde risico’s zou lopen als bij een Covid-besmetting.”
“Momenteel spreken we met elkaar over de vraag: wat is vrijheid? Door ruimte te geven aan verwondering leren kinderen zelfstandig nadenken en hun eigen mening vormen.”
{streamer}
Ontdek hoe een kind leert met een verwonderingsopdracht