- blad nr 5
- 1-5-2020
- auteur R. Voorwinden
- Redactioneel
Statusdaling nekt Frans en Duits
Scholen bezuinigen op lesuren Frans, waardoor docenten hun leerlingen niet meer goed kunnen voorbereiden op het eindexamen. Waardoor die leerlingen lagere cijfers halen. Ziehier de trend die het College voor Toetsen en Examens (CvTE) signaleert voor het vak Frans op de havo. Bij Duits is het van hetzelfde laken een pak.
En dit alles is niet van vandaag of morgen, zo stelt het CvTE: met de taalvaardigheid Frans en Duits van havisten gaat het al ruim twintig jaar bergafwaarts. De conclusie van het CvTE is hard, maar onvermijdelijk: de examennormen moeten omlaag. Dit jaar gaat dat niet gebeuren, omdat er door de coronacrisis immers helemaal geen centrale eindexamens zijn, maar volgend jaar zal de norm dalen met een half cijferpunt. Een leerling die bijvoorbeeld een 5,5 scoort, scoort voortaan een 6.
Docenten Duits staan daar vierkant achter, zegt Paul Stevelmans, bestuurslid van de sectie Duits van de Vereniging van leraren in Levende Talen. “Wij pleiten hier al jaren voor, want volgens onze leden zijn de examencijfers echt te laag. Duits is, met Frans, altijd de hekkensluiter van het examen. Het is voor leerlingen ontzettend vervelend om zo laag te scoren, zeker als ze heel erg hun best hebben gedaan.”
Trees Aler, bestuurslid van de sectie Frans van de Vereniging van leraren in Levende Talen, ziet verlaging van de examennormen echter als ‘het begin van het einde’. “Het probleem is niet dat de normen te streng zijn. Het probleem is dat scholen beknibbelen op de uren voor het vak Frans.” Want die lopen overal terug. Aler: “Dertig procent van de geadviseerde lestijd wordt niet uitgedeeld en dus niet gegeven. Dan is het ook niet verwonderlijk dat het niveau niet wordt gehaald.”
Haar oplossing: voldoende uren Frans. “We hoeven echt niet te steggelen over of het drie keer per week één uur of drie keer per week vijfenveertig minuten moet zijn. Maar wel over het aantal contactmomenten. Eén les Frans van tachtig minuten per week is niet effectief, dat kan elke taalpedagoog je vertellen.”
Helaas hebben scholen weinig zin om het aantal uren Frans weer op niveau te brengen, hoort Aler vanuit haar vereniging. Sterker nog: soms wordt het hele vak gewoon geschrapt. Zo liet het Pax Christi College in Druten onlangs weten na dit schooljaar te stoppen met Frans, de leerlingen bleken meer interesse te hebben in Spaans.
Dramatisch
De dalende belangstelling voor Frans en Duits vindt niet alleen op de havo plaats, de ontwikkeling is ook gaande in het vwo en vmbo. Weliswaar iets minder dramatisch, op de havo haalt tussen de 30 en 40 procent van de leerlingen een onvoldoende voor Frans of Duits, in beide andere onderwijssoorten ‘slechts’ een kwart. Maar ook dat zijn geen percentages om vrolijk van te worden.
En in de hele maatschappij zijn beide talen op hun retour, zo signaleerde de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) twee jaar geleden. ‘Nederland heeft sinds de Tweede Wereldoorlog steeds meer een Atlantische oriëntatie gekregen’, meldt het KNAW-rapport Talen voor Nederland. ‘De maatschappij is steeds meer gericht op de Engelssprekende wereld.’
‘Leerlingen hebben minder contact met Duits’, zegt een docent Duits in het KNAW-rapport. ‘Films, muziek en games: alles is Engelstalig behalve de winstersportvakantie.’
‘Nederlandse leerlingen komen voor hun eerste les Frans op de middelbare school nauwelijks tot nooit in aanraking met deze taal’, schrijft een andere docent. ‘Zelfs tijdens de vakanties in Frankrijk kiezen hun ouders vaak een camping waar Nederlands wordt gesproken.’
Aler en Stevelmans herkennen het maar al te goed. “Sociale media, Netflix: alles is gericht op Engels”, zegt Stevelmans.
Ook de inhoud van de examens Frans en Duits sluit niet meer goed aan bij doelgroep, melden docenten aan het CvTE. Zo zijn de examens Frans de laatste tijd vaak veel te lang en zijn Frans én Duits te veel gericht op lezen en niet op kijken, luisteren en spreken.
Dat laatste is relatief makkelijk oplosbaar. Veel moeilijker is het herstel van de status van de beide talen. Daarvoor moet een beoogde vakinhoudelijke vernieuwing vanuit Curriculum.nu redding brengen. De verlaging van de examennorm is dan ook als het goed is slechts tijdelijk.
Maar ja: Curriculum.nu is een zaak van de lange adem. “Daar wordt al twee jaar aan gewerkt”, zegt Aler. En het einde is nog lang niet in zicht. “De verlaging van de normen is tijdelijk, maar als het lang duurt, hoe kom je dan ooit weer terug op het oude niveau?”
Ook Stevelmans maakt zich zorgen over de toekomst. “Engels is en blijft de taal van Europa. Maar Frans en Duits blijven onze buurtalen en in het Verdrag van Lissabon staat dat iedere Europese burger minstens twee vreemde talen spreekt. Zullen we ons daaraan houden, zeker als een internationaal land als Nederland?”
“Nederland is een van de rijkste landen van de wereld”, zegt Aler. “En een belangrijke partner in de EU, zeker na het vertrek van Engeland. En dan gaan we zo slordig met onze buurtalen om? Ik denk wel eens: Waar zijn we toch mee bezig?”