blad nr 2
26-1-2002
auteur R. Sikkes
Redactioneel

Studenten moeten volgens CPB meer zelf betalen

Voor het onderwijsbeleid hoeft niet meer geld te worden uitgetrokken, maar er zouden wel met posten geschoven kunnen worden. Dat is de suggestie van het Centraal Plan Bureau in de vorige week verschenen studie Pijlers onder de kenniseconomie.
Onderwijs is, naast onderzoek en research in bedrijven, een van de cruciale fundamenten onder de kenniseconomie, stelt het CPB, maar veel geld wordt slecht besteed. Zo kunnen de eigen bijdragen van studenten fors omhoog, om geld vrij te maken voor achterstandsbestrijding en lerarensalarissen.
Minister Hermans is wel geporteerd voor het denken over verschuivingen binnen de onderwijsbegroting. "Het niet noemen van de discussie over hogere eigen bijdragen in het hoger onderwijs is struisvogelpolitiek", zei hij tijdens de presentatie van het CPB-onderzoek.
Als voorbeeld noemt het CPB het Australische leenstelsel. Studenten down-under lenen het totaalbedrag voor de kosten van hun studie en betalen dat later terug. Als alle publieke uitgaven voor hoger onderwijs in Nederland vervangen zouden worden door zo'n systeem, zou dat neerkomen op een soort academicibelasting voor hoger opgeleiden van maximaal zeven procent. Gezien de latere inkomens van die groep is dat te rechtvaardigen. De ervaring in Australië leert bovendien dat het voor de toegankelijkheid geen effect heeft. De Nederlandse overheid zou zo tussen de 2,5 en zes miljard gulden kunnen besparen.
Topambtenaren van het ministerie van Economische Zaken en Financiën steunden de opvattingen van het CPB. "Een volgend kabinet zal maar beperkte ruimte hebben voor investeringen", benadrukte André de Jong van het ministerie van Financiën. "Dat dwingt ons om na te denken over doelmatigheid van maatregelen. En hogere eigen bijdragen in het hoger onderwijs zijn dan wel denkbaar."
Op het ministerie van Onderwijs is directeur strategie en arbeidsmarkt Hans Borstlap minder enthousiast. "De toegankelijkheid is wel iets waar we naar moeten kijken. Wat in Australië werkt, een eiland midden in de oceaan, hoeft nog niet per se in Nederland te werken." Ook bij de universiteiten is weinig animo voor hogere eigen bijdragen. "Ik proef wel een zekere passie voor het Australische systeem bij het CPB, maar ik vrees voor de toegankelijkheid", zei Yvonne van Rooij, voorzitter van het college van bestuur van de Universiteit van Tilburg. (RS)

Het volledige onderzoek van het CPB 'Pijlers onder de kenniseconomie' is terug te vinden op www.cpb.nl.