blad nr 6
1-6-2019
auteur D. van 't Erve
Idee

Leesplank vol emoties

Docent Maud Donga onderzoekt de meerwaarde van emoji’s in het onderwijs. Haar emoji-leesplank en spel om gevoelens en emoties te leren begrijpen, slaan nu al aan. Een duimpje, blij gezichtje of een hartje: de kleurrijke icoontjes zijn in onze online communicatie niet meer weg te denken. “Emoji’s vormen de snelst groeiende universele taal, maar in het onderwijs is er nog nauwelijks aandacht voor”, vertelt Maud Donga, docent trendonderzoek bij Fontys Academy for Creative Industries. Voor haar master crossover creativity aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht besloot ze te onderzoeken hoe emoji-taal van meerwaarde kan zijn voor het onderwijs. Haar eerstejaars studenten liet ze bijvoorbeeld reflecteren met gebruik van emoji’s. In plaats van het schrijven van pagina’s tekst, liet ze studenten een situatie in beeld brengen, waarbij ze emoji’s zochten en daarbij kort uitlegden waarom ze zich zo voelden. Vervolgens verwerkten ze dit tot een inzicht en een leerdoel. “Studenten hebben vaak een hekel aan reflecteren en verzinnen soms maar wat”, vertelt Donga. “Nu waren ze enthousiast. Ze vonden het fijn om hun gevoel in beeld te uiten en concreet te krijgen waar het om gaat.”

Cool
Het bleek het begin van haar missie om iedereen digitaal, emotioneel en visueel geletterd te maken. “In het onderwijs ligt de focus op kennis, kunde en het eindresultaat. De druk om te presteren is groot. Gelukkig neemt de aandacht voor het leerproces en het sociaal-emotioneel leren toe. De vaardigheden die daarbij horen, zoals het leren omgaan met jezelf en de ander, zullen we als leraren vaak zelf nog moeten leren te onderwijzen en te beoordelen. Ik ben ervan overtuigd dat emoji-taal hierbij kan helpen.”
De volgende stap in haar onderzoek was het ontwikkelen en uittesten van de emoji-leesplank. In plaats van ‘Aap, Noot, Mies’ bevat deze plank veertig vakjes met emoties en gevoelens. Ze schreef er een les en handleiding voor leraren in de bovenbouw van het basisonderwijs bij, die stichting FutureNL gratis als digi-doenerles aanbiedt. Zo mogen leerlingen bijvoorbeeld bij de vraag ‘Hoe voel je je vandaag?’ drie emoji’s uitkiezen en daaronder kort hun gevoelens beschrijven. “Dit helpt leerlingen inzicht te krijgen in wie ze zijn en hoe ze zich voelen. Iedereen kan een emoji anders interpreteren. Waar een leerling de zonnebril-emoji bijvoorbeeld interpreteerde als ‘rust’, zag de leraar dit als ‘cool’. Dit is juist mooi omdat hierdoor een gesprek over gevoelens ontstaat.”
Ook ontwikkelde ze het spel Wat voel ik? dat uit 24 kaartjes met emoji-gezichten bestaat. Net als bij het bordspel Wie is het? moet je ontdekken welk gezicht de ander heeft gekozen door vragen te stellen. Donga testte haar spel in groep 7 van de Sint Antoniusschool in Beesd. “Leerlingen vonden het heel erg leuk. Het doel is om ze kennis te laten maken met de emoji-taal. Er hoeft dus ook geen winnaar te zijn, en dat vonden ze ook fijn. Maar het was best lastig voor ze. In plaats van ‘Voel ik me blij?’ vragen ze al snel naar wat ze zien, zoals ‘Heb ik rode wangetjes?’ of ‘Heb ik een oog open?’ Ze weten dus nog niet zo goed hoe je vragen stelt over gevoelens.”

Dolfijn
Het liefst wil Donga dan ook zo vroeg mogelijk met emoji-taal beginnen. Ze is nu bezig met het maken van meerdere versies van de digitale emoji-leesplank. Binnenkort komt de gratis digi-doenerles voor het voortgezet onderwijs online. “Ik krijg daarnaast veel vragen van de onderbouw van het basisonderwijs. Als je start in groep 3 met het leren van emoji-taal, dan neem je ze van jongs af aan mee. Ik zou daarnaast ook nog graag een moderne versie van de originele leesplank uitbrengen, gericht op het leren lezen. Die leesplank bevat universele emoji’s, zoals de D van dolfijn en de R van roos.”
Verder heeft de docent voor haar afstuderen eind deze maand een fysieke leesplank klaarliggen waarmee ze de markt op kan. Donga: “Emoji-taal is zo belangrijk dat ik wil dat er professionele aandacht voor komt. De meerwaarde voor het onderwijs is duidelijk. Het is een taal die leerlingen dagelijks spreken en die toegang geeft tot hun belevingswereld. Docenten kunnen er eenvoudig inzicht mee krijgen in hoe een leerling zich voelt, iets wat van wezenlijk belang is in het leerproces.”

@T8:lessonup.com/app/channel/futurenl