blad nr 7
1-7-2018
auteur T. van Haperen
Column

Ongemak

Elk jaar is er een onderzoek naar overhead binnen het voortgezet onderwijs. Overhead is budget ten behoeve van de eigen organisatie, onttrokken aan het eigenlijke werk. Management, facilitaire zaken, financiën, controle, van die dingen. In het algemeen geldt voor overhead; minder is meer, meer efficiëntie. Hoe dan ook, uit dat onderzoek blijkt dat 20 procent van het budget voor voortgezet onderwijs naar overhead gaat. Ruim een derde deel daarvan komt voor rekening van het management.
Wat zegt zo’n percentage? Dat van de 8 miljard op de rijksbegroting voor voortgezet onderwijs 1,6 miljard niet naar leerlingen en leraren gaat. Veel geld, maar niet meer dan het jaar daarvoor. Bovendien, wat is nu precies overhead? En wat niet? Vanaf die constatering helpt slechts een voorbeeld.
Neem de post management. Ruim 500 miljoen per jaar. Waar gaat dat bedrag heen? Ook dat weten we niet. Maar er is wel een nieuwe partij die gulzig uit de ruif vreet. De werving en selectiebureaus. De headhunters die in opdracht van besturen leidinggevenden ronselen. Voor een bedrag tussen de 15 en 20 duizend euro zetten zij een rector weg. Voor dat geld krijg je een advertentie, een voorselectie, vaak in een hotel, het moet wel zakelijk lijken. Uit die Van-der-Valk-gesprekken komt een aantal kandidaten voort. Die gaan naar de benoemingsadviescommissie, bestaande uit een ouder, een leerling, een leraar uit de MR, een lid van het college van bestuur en wat directieleden. Nog even een bedrag aftikken bij de assessment-kassa, voor intelligentie- en persoonlijkheidstestjes en de nieuwe baas is een feit.
Dit is een groeimodel. In de Volkskrant werft tussenhandelaar Beteor zelfs teamleiders. Handig? Nee natuurlijk niet. De opdrachtgever zegt; dit is gebruikelijk, zo gaat het in het bedrijfsleven ook. Maar een school is geen bedrijf. En de opdracht van een schoolleider luidt: organiseer samenwerking zodat het totaal van handelingen meer is dan de som der delen. Samenwerking met en tussen leraren. Een beroep waarbij de ontwikkeling in praktijkkennis de sleutel naar kwaliteit is. En met deze eigenheid van het beroep hebben nieuwe leiders weinig. De tussenhandel geeft managers door. Geen leraren met leidinggevende aspiraties. En die leraren doen ook amper mee bij de benoeming. Het bestuur benoemt en geeft de filiaalhouder een opdracht. Gepersonaliseerd leren. Opbrengstgericht werken. En zo zitten we elke vier á vijf jaar tegenover een nieuwe manager uit de mal van werving- en selectiebureaus. De voorganger heeft net het pand met pek en veren verlaten. Deze gaat de orde herstellen. Tja.
Overhead, inderdaad, geen ontkomen aan, maar wat een ongemak. Leerlingen leren voor hun examen op particuliere huiswerkinstituten. Schoolleiders komen uit de koker van de werving en selectiebureaus. En leraren? Die doen niet meer mee. Gek hè, dat tekort?