- blad nr 14
- 1-10-2017
- auteur A. Moerman
- Meer voor elkaar
Wat is de vrijheid van onderwijs nog waard?
U bent een min of meer bekende Nederlander?
“Precies. Ik schrijf columns in Trouw en publiceerde een reeks boeken. Onder meer een standaardwerk over de geschiedenis van Nederland. Maar bijvoorbeeld ook een boek over de jaren zestig in Nederland. Daarnaast figureer ik regelmatig in de media. Als geboren Amerikaan mag ik soms ontwikkelingen duiden die in de VS plaats vinden.”
Toch ook werkzaam in het onderwijs?
“Inderdaad, al vanaf 1987. Eerst op universiteiten in de VS maar sinds 2003 aan de VU en de UvA. In 2015 werd ik decaan van het University College Utrecht.”
Op het CVHO-congres gaat u spreken over vijfhonderd jaar reformatie?
“Dat is nog steeds een onderwerp van groot belang. In de beeldvorming is religie in Nederland verschrompeld tot een klein ding, iets van vroeger. Een combinatie van onbewezen dogma’s, arbitrair gezag en kleinzielige moraal. Toch bepalen de denkbeelden uit de reformatie nog steeds in grote mate de sjablonen waarbinnen wij met zijn allen denken. Dat mag best wat meer aandacht.”
Doe eens een voorbeeld?
“De reformatie ging er bijvoorbeeld over dat iedereen zelf moest leren lezen en denken en meningen mocht vormen. Dus niet klakkeloos achter mensen aanlopen die toevallig op de kansel staan. Artikel 23, over de vrijheid van onderwijskeuze, is min of meer een gevolg van de reformatie. Nederland is in de wereld betrekkelijk uniek in de verscheidenheid van schoolkeuzes die ouders kunnen maken voor hun kinderen op basis van levensovertuiging.”
Gooit u nog een knuppel in het hoenderhok bij de CVHO-lezing?
“Er is best wat af te dingen op de vraag op Artikel 23 nog in goede handen is in deze seculiere samenleving. In oorsprong ging het om vrij fundamentele keuzes, over je zielenheil. Maar het is nu allemaal wat plat geworden, de verschillende keuzes zijn van weinig betekenis. De vrije school, daltononderwijs of christelijke onderwijs dat eigenlijk maar net voldoende levensbeschouwing in huis heeft om de naam te mogen dragen. Gaat het eigenlijk nog wel ergens over?”
Afschaffen dan maar?
“Dat is te kort door de bocht. Artikel 23 is een groot goed geweest voor het Nederlands onderwijs. Hadden de Verenigde Staten ook zoiets had gehad, dan hadden ze daar niet eindeloos strijd hoeven voeren over de vraag of de Bijbel op openbare scholen gelezen moet worden. Tegelijk moet ik constateren dat de erfenis sterk is vervlakt. Waar gaan al die keuzes die gemaakt kunnen worden eigenlijk nog over?”
Hoe dan wel verder met het Artikel?
“Vragen stellen is gemakkelijker dan ze beantwoorden. Ik ben wel van plan om een antwoord te gaan geven op deze vraag. Hoe we de geest van honderd jaar geleden weer terug kunnen krijgen in de hedendaagse praktijk. Dat antwoord heb ik nu nog niet voorhanden. Ik broed nog volop op enkele uitgebalanceerde conclusies die recht doen aan het belang van het artikel en waar de politiek wat mee kan.”
Het CVHO-jubileumcongres is op vrijdag 27 oktober 2017 in Museum Catharijneconvent te Utrecht.