- blad nr 9
- 20-5-2017
- auteur R. Voorwinden
- Redactioneel
Met Minecraft leren rekenen
“Gebruik je voor dit gebouw blokken die niet gesloopt kunnen worden? Ja? Mooi. Anders word je straks helemaal gek, als er dertig leerlingen in rondlopen.”
Sander Fase, leerkracht van Limes praktijkonderwijs in Katwijk, is even aangeschoven bij zijn leerlingen Menno en Danny. Zij bouwen in Minecraft een portal, een soort toegangsruimte. Via deze ruimte komen leerlingen uit vier klassen het spel binnen, waarna zij elk naar hun eigen klassenruimte in Minecraft gaan. Het bouwen vordert gestaag, maar niet zo snel als Menno en Danny zouden willen. “De server is nogal laggy.”
Leerkracht Fase maakt in zijn onderwijs vaak gebruik van Minecraft. “Toch zeker wel een paar uur per week, door het hele jaar heen.” Allereerst omdat het aanslaat bij zijn leerlingen. “Zij vinden het heel gaaf, dus die winst heb je al binnen. Gaan we wiskunde doen, of Minecraft? Dat is een heel verschil.”
En de truc is dat je met goede opdrachten en begeleiding in Minecraft ook heel veel aan wiskunde kunt doen. Maar dan ongemerkt. “Onze leerlingen hebben een IQ van onder de 80. Begrippen als ‘omtrek’ en ‘oppervlakte’ zijn soms best lastig voor ze. In Minecraft maak je die begrippen zichtbaar. Elk blok is 1 kubieke meter, dus je ziet precies wat er met de omtrek en de oppervlakte gebeurt als je bijvoorbeeld een vloer legt of een muur bouwt.”
“Als ik daar spawn, wat kan ik dan vervolgens doen?”
“Er zijn vier bruggen, eentje voor elke klas.”
“Hoe zie ik welke brug ik moet nemen?”
“Dat komt nog. Wacht ik zet bij elke brug een beacon in de kleur van de klas. En ik ga even naar de console. Daar geef ik alle players binnen een radius van 250 blokken 3 seconden extra snelheid. Dan kunnen ze sneller naar het beacon toe.”
Met Minecraft kun je leerlingen ook laten samenwerken, is de ervaring van Fase. “Neem nu Menno en Danny: Menno is vooral esthetisch bezig, met hoe de spel-ruimtes er straks uitzien op het scherm. Danny let op de functionaliteit.”
Verder zijn Menno en Danny nu samen verantwoordelijk voor de les van de volgende dag, als vier klassen via hun portal in Minecraft aan de slag gaan. “Hebben ze het bouwen samen goed gepland? Welke problemen komen zij tegen, hoe lossen ze die op? En wanneer is het resultaat goed genoeg?”
Dat zijn vragen die de leerlingen van de vier klassen, die morgen zelf gaan bouwen, op hun beurt ook weer zullen stellen. Menno en Danny ondersteunen de leerlingen daar dan bij. Dus zo leren ze samenwerken, uitleggen, communiceren... Als dat geen vaardigheden zijn waar ze later wat aan gaan hebben, weet Fase het ook niet meer.
Fase is wel iets meer ict-minded dan de gemiddelde leraar: hij deed voor de pabo een opleiding tot systeembeheerder. “Mijn ouders waren allebei leraar, en ik dacht: Ik ga nooit het onderwijs in. Want ze waren thuis altijd druk bezig met nakijken.” Maar later bedacht Fase dat je dat stomme nakijkwerk tegenwoordig ook kunt automatiseren zolang leerlingen hun toetsen maar op de computer maken. “Dus heb ik als leraar tijd over om nuttige dingen te doen.”
Ook leraren die minder enthousiast zijn over ict, kunnen Minecraft heel goed in hun les gebruiken, zegt Fase. “Minecraft heeft nu een speciale onderwijsversie: Minecraft Education.” Die kost 5 euro per leerling per jaar, dat wel. “Maar daarin kunnen leraren bijvoorbeeld heel makkelijk de toegang van hun hele klas regelen, en onderling materiaal en opdrachten uitwisselen of een eigen portfolio samenstellen. Je hoeft zelf echt niet goed te zijn in Minecraft, en je hoeft ook zeker niet in de code te duiken.”
Een van de belangrijkste taken van de leraar is, ook in Minecraft, het begeleiden van de leerlingen. “Soms slopen ze in het spel elkaars bouwwerken”, zegt Fase. “Ik laat het dan vaak eerst even gaan, en als ze het zelf niet oplossen grijp ik in. ‘Jij sloopt iets van hem, hij sloopt iets van jou wanneer en hoe houdt dit op?’ Meestal is dat genoeg. En anders zet ik een leerling even uit het spel.”
De leerlingen pakken het spel snel op vaak weten ze al meer dan de leerkracht. Jongens vinden het doorgaans wel iets leuker dan meisjes. Fase: “Jongens hebben, als ik het zeggen mag, soms net wat meer ruimtelijk inzicht. Maar verder hangt het vooral af van de opdracht. Je kunt leerlingen in Minecraft bijvoorbeeld een bestaand huis laten stofferen en inrichten. Dat spreekt meisjes erg aan.”
Een van de leukste opdrachten vindt Fase ‘vulcano island’. Daarin moeten de leerlingen een dorp beschermen tegen een uitbarstende vulkaan. “Je laat ze eerst hun gang gaan, maar zonder een goed plan gaat het dorp snel ten onder. Dat bespreek je dan: Hoe kunnen jullie het anders aanpakken? Los het met elkaar maar op. Dan zie je dat ze bijvoorbeeld een gracht met water om het dorp graven, of het hout in de omgeving gaan kappen.” Ja, zo leer je wel samenwerken. “En als het te makkelijk wordt, laat ik aan de andere kant van het dorp een tweede vulkaan uitbarsten.”
In Minecraft kunnen, afhankelijk van de modus waarin het spel wordt gespeeld, ook creepers rondlopen: wezentjes die spelers aanvallen. Die houdt Fase buiten de deur. “Daar zou je misschien ook nog een opdracht rond kunnen verzinnen ‘Verdedig je dorp tegen de creepers’ maar dat vind ik uit onderwijskundig oogpunt lastig te verdedigen. Dat doen ze maar thuis.”
“Hoe ver zijn jullie?”
“Hmm, je kunt nu goed naar de portal teleporteren. Terug teleporteren is nog even een probleem, maar dat lossen we later wel op. De andere klassen kunnen in elk geval aan de slag morgen.”
{Kader}
‘Leg het uit aan de ouders’
Gebruik Minecraft, maar leg het wel uit aan de ouders, zegt leerkracht Robin Smorenberg van basisschool de Windhoek in Egmond-Binnen. “De meeste ouders zien Minecraft als het zoveelste verslavende computerspelletje.”
“Toen wij met ipads gingen werken, kregen we van leerlingen al snel de vraag of ze er Minecraft op mochten spelen. Toen ben ik me er eens in gaan verdiepen, en ik kwam erachter dat het geen computerspel is in de traditionele zin van het woord. Het is een soort oneindige virtuele lego-doos, met hele grote werelden om in te bouwen.
We hebben eerst een opdracht in Minecraft gemaakt die aansloot bij de rekenmethode, bij het onderwerp ruimtelijk inzicht. Als je dit figuur vanuit een andere hoek bekijkt, hoe ziet het er dan uit?
Het bleek een succes, en toen zijn we het gaan uitbouwen. We gebruiken Minecraft nu regelmatig in verschillende groepen en verschillende leerjaren. Je kunt het met een beetje creativiteit aan zoveel verschillende vakken vastknopen. Zoals geschiedenis. Hier in de buurt heeft een abdij gestaan, waarvan alleen de fundamenten nog over zijn. Hoe denk je dat die eruit heeft gezien? En waarom denk je dat? Bouw die abdij maar in Minecraft, dan kun je er ook nog doorheen lopen.
Het spel is ook rijk aan samenwerkingsopdrachten. Leerlingen vinden het fantastisch om samen iets te bouwen. Bij traditionele projecten zie je vaak dat één leerling het voortouw neemt, en dat anderen het uitvoeren of meeliften. Met Minecraft is iedereen heel gemotiveerd bezig. En af en toe gaat een leerling boven de rest hangen, in vogelperspectief, om te kijken of de verschillende onderdelen van het bouwwerk wel op elkaar gaan aansluiten. Leerlingen zijn altijd ontzettend trots op het eindresultaat.
Je kunt Minecraft zelfs verbinden aan taal. Bij de Kinderboekenweek mochten leerlingen bijvoorbeeld het huis van Jip en Janneke nabouwen. En als het eens niet lukt, is dat helemaal niet erg. Dan sloop je het huis en begin je opnieuw. Een foutje is juist onderdeel van het proces.
Als leraar hoef je zelf niet thuis te zijn in Minecraft. Wat basiskennis is prettig, maar laat je niet weerhouden als je dat niet in huis hebt. Je kunt er donder op zeggen dat er genoeg leerlingen in je klas zijn die je graag willen helpen.
Leg het wel goed uit aan de ouders. Die zien Minecraft vaak als het zoveelste verslavende computerspelletje. En dan gaan de kinderen dat ook nog eens op school spelen? Wij hebben de ouders uitgenodigd om te komen kijken hoe wij Minecraft inzetten. Dan zien ze dat het misschien wel een computerspelletje is, maar ook een heel rijke tool voor in de klas.”