• blad nr 6
  • 1-4-2017
  • auteur . Overige 
  • Opinie

 

Cito-toets is te saai en veeleisend

Basisschoolleraar Reinard van Veen denkt met weemoed terug aan de leerlingvolgsystemen van vroeger. De Cito-toetsen zijn saai en de normen worden steeds verder opgeschroefd.

Toen we er eind jaren tachtig mee begonnen, kozen we op onze doorsnee dorpsschool in Drenthe voor het leerlingvolgsysteem Savu. Misschien kent u het nog: het was gebaseerd op de didactische leeftijdsequivalent (DLE). Je tekende met een geodriehoek de grafiekjes en dan kon je mooi zien hoe de ontwikkeling van een leerling zich voltooide.
We hielden die DLE’s voor ieder kind bij voor technisch lezen, spelling, begrijpend lezen en rekenen. Het systeem bleek ook voor de intern begeleider efficiënt: van ieder kind kon je na elke toets nagaan waar het in het onderwijsleerproces was misgegaan. Soms verlang ik hevig naar die werkwijze terug.
En wel hierom. Tegelijk met de opkomst van de leerlingvolgsystemen voltrok zich een enorme digitalisering en het Cito speelde daar alert op in. Ook onze school koos voor dit volgsysteem, omdat de computer de grafiekjes nu automatisch maakte. Dat scheelde een heleboel handwerk en het resultaat zag er mooier uit.
Binnen een decennium was het Cito marktleider in het onderwijs. Het ministerie pakte die dominante rol handig op en bracht het inspectie-instrument in contact met het Cito. De invloed van de inspectie op het Cito is inmiddels zo groot, dat de normen zonder probleem jaarlijks omhoog worden geschroefd, waardoor het voor de buitenwereld lijkt alsof heel Nederland steeds intelligenter wordt. Maar de maat is een keer vol.
Voor mij persoonlijk is dat moment nu gekomen. Ik geef les aan een groep 6 die erg leergierig is, maar de laatste toetsresultaten van de M6-toetsen spelling, begrijpend lezen en rekenen en wiskunde zijn om te janken, zo slecht. Moet ik na 37 jaar tot de conclusie komen dat ik niet meer geschikt ben voor dit vak? Gelukkig heb ik nog een duo-partner van 25 die net is afgestudeerd en zich ook afvraagt hoe het toch kan dat de resultaten zo tegenvallen. Wat is de verklaring?
Als we kijken naar de uitslagen van de methodegebonden toetsen is er niets aan de hand. Het verschil tussen de resultaten op de methodetoetsen en de Cito-toetsen wordt jaarlijks groter. Dat krijg je ervan als het Cito de normen jaarlijks aanpast naar boven.
Waarschijnlijk doen ze dat, omdat de resultaten steeds beter lijken te worden, maar ik heb bepaalde niet uit de lucht gegrepen vermoedens dat de resultaten niet beter worden omdat de leerlingen steeds intelligenter worden. Ik hoor overal om me heen dat veel leerkrachten door hun directies en intern begeleiders worden aangesproken en dus afgerekend op mindere resultaten van hun leerlingen. Wat gaan deze leerkrachten dan doen? Zij gaan in hun lessen op de toetsen anticiperen en dat leidt er weer toe dat het Cito de normen nog verder omhoog schroeft.
Onlangs werd ik met de gevolgen geconfronteerd, toen ik de toetsscores van de spellingtoets M6 invoerde. Voor mijn gevoel hadden de leerlingen deze toets niet eens zo heel gek gemaakt. Hoe anders was het beeld toen ik de pc de opdracht gaf een grafisch groepsoverzicht te maken. Ruim meer dan de helft van alle leerlingen had niet meer dan niveauwaarde IV of V gehaald, ver onder het landelijk gemiddelde.
Toch heb ik alle spellingcategorieën en spellingpakketten vooraf behandeld. Ik heb goed nagedacht over de toetsmomenten en een ideale toetssituatie gecreëerd. Naar aanleiding van de toetsresultaten heb ik met de kinderen gesprekjes gevoerd over hun ervaringen. Daaruit bleek dat ze de Cito-toetsen dodelijk saai en vervelend vinden.
Wij doen onze stinkende best om de lessen zo boeiend mogelijk te maken, onder andere door zoveel mogelijk gebruik te maken van de vormgevers van Boeiend Onderwijs (Natuurlijk Leren) en door methodes te kiezen waarvan de lessen er zo ‘rijk’ mogelijk uitzien. In de Cito-toetsen zijn alleen maar woorden, letters en regelnummers te zien. Bij de toetsen van begrijpend lezen zijn de teksten ook nog eens onbehoorlijk saai, uit de tijd en veel te lang.
Het is een taak van het Cito ervoor te zorgen dat teksten qua vormgeving, lengte en actualiteit aansluiten bij de gangbare methodes, die wel met hun tijd meegaan. Voorlopig zitten mijn duo-collega Sander en ik met de gebakken peren. Gelukkig voor de intern begeleider en voor de schooldirectie beoordeelt de inspectie de tussenopbrengsten niet meer en kunnen we voorlopig volstaan met een fikse aanpassing van onze groepsplannen. Ik verlang terug naar de leerlingvolgsystemen van vroeger. Die werden gebruikt als een Leerling Volg Systeem. Het Cito-LVS is voor veel scholen zo langzamerhand een Leidend Volg Systeem geworden.

Reinard van Veen is leraar in groep 6 van basisschool Commissaris Gaarlandt in Nijeveen.

Dit bericht delen:

© 2025 Onderwijsblad. Alle rechten voorbehouden
Het auteursrecht op de artikelen in dit archief berust bij het Onderwijsblad, columnisten of freelance-medewerkers. Het citeren van delen van artikelen is toegestaan, mits met bronvermelding. Volledige overname, herplaatsing of opname in andere publicaties is slechts toegestaan na overleg met de hoofdredacteur via onderwijsblad@aob.nl Indien het gaat om artikelen van freelancers zal hiervoor een bedrag in rekening worden gebracht.